Vô tâm thu biểu hiện bằng việc tim hầu như không có hoạt động điện.
Vô tâm thu (Asystole) là tình trạng hệ thống điện của tim ngừng hoạt động hoàn toàn, dẫn đến tim ngừng bơm máu. Tình trạng này còn được gọi là “flat-line” hay “điện tim đồ đường thẳng” do hình ảnh hoạt động điện tim biểu hiện trên điện tâm đồ (ECG) là một đường thẳng.
Vô tâm thu là một dạng của ngừng tim (cardiac arrest), khi tim ngừng đập hoàn toàn. Điều này thường dẫn đến bất tỉnh, ngừng thở hoặc thở ngáp cá. Nếu không được cấp cứu và thực hiện hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức, tình trạng này có thể gây tử vong trong vài phút.
Tại sao vô tâm thu được gọi là “flat-line”?
Thuật ngữ “flat-line” xuất phát từ hình ảnh điện tâm đồ (ECG). ECG là một xét nghiệm chẩn đoán sử dụng các điện cực gắn trên da ngực để ghi lại hoạt động điện của tim. Mỗi nhịp tim tạo ra một dòng điện nhỏ, được ECG ghi lại dưới dạng sóng. Khi vô tâm thu xảy ra, không có hoạt động điện tim nào được ghi nhận, do đó ECG hiển thị một đường thẳng.
Vô tâm thu diễn ra như thế nào?
Mỗi nhịp tim bao gồm hai giai đoạn:
- Tâm thu (Systole): Tim tạo ra một dòng điện nhỏ, kích hoạt sự co bóp của cơ tim, đẩy máu đi khắp cơ thể.
- Tâm trương (Diastole): Cơ tim giãn ra giữa các nhịp đập, cho phép các buồng tim mở rộng và chứa đầy máu.
Trong trường hợp vô tâm thu, hệ thống điện của tim không còn hoạt động, dẫn đến tim ngừng bơm máu và gây ra ngừng tim, hay còn gọi là “chết lâm sàng”.
Các giai đoạn của sự chết
Từ góc độ y học, sự chết diễn ra theo các giai đoạn, phân biệt bởi khả năng hồi sức:
- Chết lâm sàng: Ngừng thở, tim ngừng bơm máu, tuần hoàn máu ngừng lại. Giai đoạn này thường kéo dài khoảng 5 phút.
- Chết não: Sau khi tim ngừng đập, các tế bào não có thể sống sót trong khoảng 5 phút mà không có oxy. Sau thời gian này, các tế bào não bắt đầu chết. Chết não là tình trạng toàn bộ não, bao gồm cả thân não (kiểm soát nhịp tim và nhịp thở), ngừng hoạt động vĩnh viễn.
Do tế bào não có thể sống sót trong khoảng 5 phút mà không có máu, vẫn có cơ hội hồi sức. Nếu tim được khởi động lại đủ nhanh, có một cơ hội nhỏ để sống sót. Tuy nhiên, điều này thường không xảy ra, và hầu hết mọi người không sống sót sau khi ngừng tim, đặc biệt nếu nó xảy ra bên ngoài bệnh viện.
Phân biệt vô tâm thu và hoạt động điện vô mạch (PEA)
Hoạt động điện vô mạch (Pulseless Electrical Activity – PEA) và vô tâm thu đều là những cơ chế gây ngừng tim. PEA xảy ra khi tim vẫn còn hoạt động điện, nhưng không đủ mạnh hoặc không đủ phối hợp để tạo ra nhịp đập hiệu quả. Trên điện tâm đồ, PEA có thể tạo ra các dạng sóng giống với nhịp tim bình thường. Trong khi đó, vô tâm thu là tình trạng không có hoạt động điện tim và không có mạch.
Nguyên Nhân Gây Vô Tâm Thu
Các nguyên nhân phổ biến nhất của vô tâm thu là gì?
Vô tâm thu có thể xảy ra do bất kỳ tình trạng sức khỏe hoặc sự kiện nào gây ra ngừng tim hoặc làm gián đoạn đáng kể hệ thống điện của tim. Một số nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Mất máu.
- Thiếu oxy.
- Rối loạn điện giải hoặc mất nước.
- Nhồi máu cơ tim (Heart attack).
- Thuyên tắc phổi (Pulmonary embolism).
- Rối loạn nhịp tim (Arrhythmias), đặc biệt là rung thất (ventricular fibrillation) và nhịp nhanh thất (ventricular tachycardia).
- Chấn thương (trực tiếp vào tim hoặc toàn bộ ngực).
- Điện giật.
- Chất độc, đặc biệt là một số loại thuốc kê đơn hoặc ma túy (chẳng hạn như cocaine).
Điều Trị Vô Tâm Thu
Điều trị vô tâm thu như thế nào?
Vô tâm thu là một phần của ngừng tim, một tình huống y tế khẩn cấp mà mỗi giây đều có giá trị. Mặc dù chỉ có thể xác nhận vô tâm thu bằng điện tâm đồ, nhưng phương pháp điều trị ngừng tim là như nhau bất kể nguyên nhân.
Khi ngừng tim xảy ra bên ngoài bệnh viện, điều quan trọng nhất là ngay lập tức bắt đầu thực hiện CPR và tiếp tục cho đến khi nhân viên y tế khẩn cấp đến. CPR liên tục, hiệu quả mang lại cơ hội sống sót tốt nhất.
Trong bệnh viện, các phương pháp điều trị sau đây có thể được thực hiện:
- CPR: Các chuyên gia y tế sẽ ngay lập tức bắt đầu thực hiện CPR khi một người bị ngừng tim.
- Epinephrine (Adrenaline): Thuốc này có thể giúp khởi động lại tim.
- Điều trị vấn đề tiềm ẩn: Khi vô tâm thu xảy ra do một vấn đề tiềm ẩn, chẳng hạn như mất cân bằng điện giải hoặc hạ thân nhiệt, việc điều trị vấn đề đó là chìa khóa. Trong nhiều trường hợp, việc khắc phục vấn đề tiềm ẩn đó sẽ giúp khởi động lại tim và đưa nó trở lại nhịp điệu bình thường.
Vô tâm thu có phải là một nhịp tim “sốc được” không?
Sốc điện (Defibrillation) là một phương pháp điều trị khẩn cấp sử dụng một cú sốc điện mạnh vào ngực để chuyển đổi nhịp tim bất thường trở lại bình thường. Sốc điện bên ngoài bệnh viện có thể thực hiện được bằng các thiết bị gọi là Máy khử rung tim tự động bên ngoài (AED). Các thiết bị này có thể phát hiện nhịp tim và cung cấp một cú sốc nếu cần thiết.
Tuy nhiên, các nhịp tim “sốc được” duy nhất là rung thất và nhịp nhanh thất vô mạch. Vô tâm thu không phải là một nhịp tim có thể sốc được, và sốc điện thực sự có thể gây khó khăn hơn cho việc khởi động lại tim. Sốc điện chỉ là một lựa chọn nếu tim chuyển từ vô tâm thu sang nhịp tim có thể sốc được, điều này có thể xảy ra khi người bị vô tâm thu được thực hiện CPR hiệu quả.
Khi Nào Cần Gọi Bác Sĩ
Khi nào cần điều trị vô tâm thu bởi bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe?
Vô tâm thu, giống như bất kỳ hình thức ngừng tim nào, là một cấp cứu y tế cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Nếu ai đó gần bạn có các triệu chứng sau:
- Ngất xỉu hoặc bất tỉnh.
- Thở hổn hển hoặc hoàn toàn không thở.
- Không có mạch ở cổ hoặc cổ tay.
Hãy gọi 115 (hoặc số thích hợp cho dịch vụ cấp cứu y tế tại địa phương của bạn) và bắt đầu thực hiện CPR ngay lập tức. CPR ngay lập tức, hiệu quả và liên tục là rất quan trọng để cứu sống một người khi họ bị ngừng tim.
Nếu bạn không biết CPR, việc gọi 115 ngay lập tức vẫn rất quan trọng. Đó là vì nhân viên điều phối 115 có thể hướng dẫn bạn các bước CPR qua điện thoại, điều đó có nghĩa là bạn có thể tạo ra sự khác biệt và có thể cứu sống ai đó nếu bạn không biết CPR.
Lời khuyên từ VICAS.VN
Vô tâm thu là một vấn đề nguy hiểm xảy ra khi ngừng tim. Nếu không có hành động nhanh chóng và CPR, tỷ lệ sống sót rất thấp. Tuy nhiên, tỷ lệ sống sót cao hơn nhiều khi một người bị ngừng tim được thực hiện CPR nhanh chóng và hiệu quả. Biết cách thực hiện CPR và chuẩn bị sẵn sàng là rất quan trọng, và người bị vô tâm thu được chăm sóc y tế càng nhanh thì càng có nhiều khả năng họ sẽ có một kết quả tốt.
