Tổng quan
Triệu chứng của bệnh tả và mất nước, bao gồm tiêu chảy, nôn mửa, mệt mỏi, chuột rút cơ bắp, suy nhược và chóng mặt
Bệnh tả có thể gây tiêu chảy đột ngột, nghiêm trọng, dẫn đến mất nước nhanh chóng. Nếu không được điều trị, tình trạng mất nước có thể gây tử vong.
Bệnh tả là gì?
Bệnh tả là một bệnh nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn, gây ra tiêu chảy nặng, phân toàn nước. Bệnh có thể dẫn đến mất nhanh chóng các chất điện giải (những khoáng chất quan trọng giúp cơ thể hoạt động) và gây mất nước nghiêm trọng.
Bệnh tả có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Hãy uống nhiều nước nếu bạn bị tiêu chảy. Đến phòng cấp cứu nếu bạn bị tiêu chảy nặng, nôn mửa dữ dội hoặc có dấu hiệu mất nước.
Bệnh tả thường lây lan ở những khu vực không có nước sạch hoặc nhà vệ sinh đảm bảo. Tuy nhiên, bạn cũng có thể mắc bệnh do ăn hải sản sống. Các đợt bùng phát có thể xảy ra sau những trận mưa lớn và thiên tai, như động đất và bão lụt.
Bệnh tả được tìm thấy ở đâu?
Trong lịch sử, đã có những đợt bùng phát bệnh tả ở hầu hết mọi nơi trên thế giới. Trong những năm gần đây, hầu hết các đợt bùng phát xảy ra ở:
- Châu Á
- Châu Phi cận Sahara
- Vùng Caribbean
Bệnh tả phổ biến như thế nào?
Trên thế giới, mỗi năm có khoảng 1 triệu đến 4 triệu người mắc bệnh tả. Số người tử vong vì bệnh này dao động từ 20.000 đến hơn 100.000 người mỗi năm.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Triệu chứng của bệnh tả là gì?
Triệu chứng chính của bệnh tả là tiêu chảy phân toàn nước. Phân thường có màu xám đục và hơi vẩn đục, có lẫn các hạt chất nhầy (thường được gọi là “phân nước gạo”). Các đợt tiêu chảy có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng và dẫn đến mất nước đe dọa tính mạng. Các triệu chứng khác bao gồm:
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Chuột rút cơ bắp.
- Mất nước (có thể xảy ra nhanh chóng, trong vòng vài giờ). Các triệu chứng mất nước bao gồm:
- Khô miệng hoặc họng.
- Đi tiểu ít hoặc không đi tiểu.
- Mắt trũng.
- Da mất độ đàn hồi (khi véo da, da trở lại trạng thái bình thường chậm hơn bình thường).
- Huyết áp thấp.
Nhiều người mắc bệnh tả không có triệu chứng.
Nguyên nhân gây bệnh tả?
Vi khuẩn Vibrio cholerae (V. cholerae) gây ra bệnh tả. V. cholerae sống trong nước ấm, hơi mặn (nước lợ). Khi bạn uống nước hoặc ăn thức ăn bị ô nhiễm bởi V. cholerae, vi khuẩn sẽ bám vào thành ruột non. Tại đó, chúng giải phóng độc tố gây tiêu chảy.
Bạn có thể mắc bệnh tả bằng cách nào?
Bạn có thể mắc bệnh tả từ:
- Ăn hải sản sống.
- Uống nước bị ô nhiễm phân chứa V. cholerae.
- Ăn thức ăn được chế biến bằng nước có chứa V. cholerae.
Bệnh tả có lây từ người sang người không?
Bệnh tả lây từ người sang người một cách gián tiếp (bệnh không lây lan qua tiếp xúc thông thường, ho hoặc hắt hơi, như nhiều bệnh truyền nhiễm khác). Ở những khu vực không có nước máy hoặc phương pháp khử trùng nước, phân bị nhiễm bệnh có thể làm ô nhiễm nguồn nước. Khi mọi người uống nước đó, sử dụng nó để chế biến thức ăn hoặc dùng nó để rửa tay, bệnh sẽ lây lan.
Các yếu tố nguy cơ của bệnh tả là gì?
Các đợt bùng phát bệnh tả có nhiều khả năng xảy ra ở những khu vực không có nước máy, nhà vệ sinh hoặc phương pháp khử trùng nước uống và nước nấu ăn. Chúng cũng có thể xảy ra ở những khu vực bị ảnh hưởng bởi thiên tai (như động đất hoặc lũ lụt).
Mặc dù bất kỳ ai nuốt phải V. cholerae đều có thể bị nhiễm bệnh, nhưng một số người có nguy cơ cao hơn. Bạn có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tả nếu bạn:
- Sống ở hoặc đi du lịch đến một khu vực có bệnh tả.
- Có hệ miễn dịch suy yếu.
- Mắc bệnh làm giảm sản xuất axit dạ dày (axit dạ dày giúp tiêu diệt vi khuẩn V. cholerae).
- Uống thuốc kháng axit.
- Nhóm máu O (vì một lý do chưa rõ, những người có nhóm máu O có nhiều khả năng mắc bệnh tả hơn).
Biến chứng của bệnh tả là gì?
Bệnh tả nguy hiểm vì nguy cơ mất nước và mất cân bằng điện giải. Điều này có thể gây ra các biến chứng có thể nhanh chóng gây tử vong, bao gồm:
- Sốc giảm thể tích tuần hoàn.
- Các vấn đề về nhịp tim.
- Suy tạng.
- Tử vong.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán bệnh tả như thế nào?
Bác sĩ chẩn đoán bệnh tả bằng cách xét nghiệm mẫu phân để tìm V. cholerae. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm máu.
Quản lý và Điều trị
Điều trị bệnh tả như thế nào?
Điều trị bệnh tả bao gồm uống nhiều nước hoặc truyền dịch tĩnh mạch để ngăn ngừa mất nước. Bác sĩ đôi khi cũng kê đơn thuốc kháng sinh như doxycycline, erythromycin hoặc azithromycin để giúp bạn cảm thấy tốt hơn.
Các bác sĩ cũng điều trị cho trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi bằng cách bổ sung kẽm.
Thuốc chống tiêu chảy không được khuyến cáo cho bệnh tả và có thể làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn.
Phòng ngừa
Có thể phòng ngừa bệnh tả không?
Uống nước đã được khử trùng và rửa tay bằng nước sạch và xà phòng là những cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh tả. Uống và nấu ăn bằng nước đóng chai nếu bạn không chắc chắn liệu nước ở nơi bạn đang ở có an toàn để tiêu thụ hay không.
Nếu bạn sống ở hoặc đang đi du lịch đến một nơi có nguy cơ mắc bệnh tả cao hơn, có sẵn vắc xin uống. Chúng có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, nhưng không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ.
Trên quy mô lớn hơn, cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh tả là mọi người có quyền tiếp cận nước uống sạch và nhà vệ sinh. Điều này đòi hỏi các nỗ lực nhân đạo và y tế công cộng toàn cầu.
Tiên lượng
Điều gì xảy ra nếu bạn mắc bệnh tả?
Nếu bạn bị bệnh tả – hoặc bất kỳ bệnh nào gây tiêu chảy hoặc nôn mửa – điều quan trọng là bạn phải uống nhiều nước trước khi bị mất nước. Nước lọc, nước luộc gà và dung dịch bù nước bằng đường uống (như oresol) là những lựa chọn tốt nhất để giúp bạn đủ nước. Tránh đồ uống thể thao, nước ép trái cây và soda – hàm lượng đường cao có thể làm cho tiêu chảy tồi tệ hơn. Bạn cũng nên tránh dùng thuốc chống tiêu chảy.
Khi nào tôi nên đến phòng cấp cứu?
Tiêu chảy có thể nhanh chóng làm bạn mất nước. Nếu bạn bị tiêu chảy hoặc nôn mửa nghiêm trọng, đừng ngần ngại đến phòng cấp cứu hoặc tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp. Gọi cấp cứu 115 hoặc đến phòng cấp cứu ngay lập tức nếu bạn bị tiêu chảy hoặc nôn mửa và gặp phải:
- Chuột rút cơ bắp.
- Cực kỳ khát nước.
- Đi tiểu rất ít hoặc không đi tiểu chút nào.
- Chóng mặt.
- Suy nhược.
- Nhịp tim nhanh.
- Lú lẫn hoặc trạng thái tinh thần thay đổi.
Bệnh tả có thể tự khỏi không?
Có, bạn có thể khỏi bệnh tả mà không cần dùng thuốc kháng sinh. Nhưng bạn cần kiểm soát các triệu chứng bằng cách uống nhiều nước và thay thế chất điện giải để tránh bị bệnh nặng.
Tỷ lệ tử vong của bệnh tả là bao nhiêu?
Với điều trị – kiểm soát dịch để ngăn ngừa mất nước – tỷ lệ tử vong (chết) của bệnh tả là dưới 1%. Nếu không điều trị, tỷ lệ này là trên 50%.
Tôi nên hỏi bác sĩ những câu hỏi gì?
Bạn có thể hỏi bác sĩ:
- Cách tốt nhất để giữ nước là gì?
- Tôi nên làm gì nếu tôi nghĩ rằng mình đang bị mất nước?
- Làm thế nào tôi có thể ngăn ngừa lây lan bệnh tả?
Sống chung với bệnh tả
Làm thế nào tôi có thể tự bảo vệ mình nếu tôi dự định đến một khu vực có bệnh tả?
Nếu bạn sống ở khu vực có bệnh tả hoặc dự định đến đó, hãy cẩn thận với nguồn nước bạn uống. Rửa tay và chuẩn bị thức ăn cẩn thận.
Nếu bạn bị tiêu chảy nặng do bệnh tả hoặc một nguyên nhân khác, hãy liên hệ ngay với bác sĩ. Bạn phải thay thế chất lỏng và chất điện giải để tránh mất nước. Biến chứng này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và thậm chí tử vong.
