Tổng quan
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là gì?
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch (Microvascular ischemic disease – MVID) là một thuật ngữ chung chỉ các thay đổi khác nhau xảy ra trong các mạch máu nhỏ của não. Mức độ nghiêm trọng của những thay đổi này có thể gây ra nhiều biến chứng, từ khó tập trung đến đột quỵ.
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau, bao gồm:
- Bệnh mạch máu nhỏ não (Cerebral small vessel disease – CSVD).
- Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch mạn tính.
- Bệnh thiếu máu cục bộ mạch máu nhỏ.
Ai dễ mắc bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch?
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch thường gặp ở người lớn tuổi, ảnh hưởng đến cả nam và nữ với tỷ lệ tương đương. Khả năng mắc bệnh tăng lên theo tuổi tác.
Bệnh ảnh hưởng đến khoảng 5% số người ở độ tuổi 50, nhưng ảnh hưởng đến gần 100% số người trên 90 tuổi.
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch phổ biến như thế nào?
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là một tình trạng rất phổ biến ở người lớn tuổi. Theo ước tính, nó gây ra 45% các trường hợp sa sút trí tuệ và 25% các trường hợp đột quỵ.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Nguyên nhân gây bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là gì?
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch xảy ra do sự thu hẹp của các mạch máu nhỏ do dày thành mạch và tích tụ mảng bám. Các chuyên gia không hoàn toàn chắc chắn về nguyên nhân chính xác gây ra bệnh. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố góp phần vào sự phát triển của bệnh.
Các yếu tố rủi ro của bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là gì?
Tuổi cao là yếu tố rủi ro chính. Ngoài ra, các vấn đề sức khỏe sau đây cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh:
- Huyết áp cao.
- Cholesterol cao.
- Tiểu đường.
- Béo phì.
- Hút thuốc lá.
- Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch.
Các triệu chứng của bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là gì?
Các bác sĩ thường gọi bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là một “căn bệnh thầm lặng”. Các triệu chứng có thể rất kín đáo và thường không được chú ý. Điều này dễ xảy ra vì mọi người có thể cho rằng các triệu chứng là dấu hiệu lão hóa bình thường.
Ở một số người lớn tuổi, các triệu chứng trở nên vừa phải hoặc nghiêm trọng. Tình trạng này cũng ảnh hưởng đến nhiều hệ thống khác nhau trong cơ thể, vì vậy các triệu chứng có thể rất đa dạng, chẳng hạn như:
Bàng quang
- Mất khả năng kiểm soát bàng quang (tiểu không tự chủ).
- Đột ngột buồn tiểu (tiểu gấp).
Nhận thức (suy nghĩ)
- Sa sút trí tuệ.
- Khó tập trung.
- Các vấn đề về suy nghĩ rõ ràng (suy giảm nhận thức nhẹ).
- Lú lẫn đột ngột (mê sảng).
Thần kinh (hệ thần kinh)
- Đau đầu.
- Chóng mặt.
- Mất thăng bằng.
- Khó nuốt.
- Yếu hoặc tê ở mặt, cánh tay hoặc chân.
Sức khỏe tâm thần
Giấc ngủ
- Mất ngủ.
- Ngủ quá nhiều vào ban ngày.
- Hội chứng chân không yên.
Đi bộ
- Các vấn đề về thăng bằng.
- Ngã.
- Đi chậm, dáng đi lộn xộn.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch bằng cách nào?
Các bác sĩ thường sử dụng chụp cộng hưởng từ (MRI) để chẩn đoán bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch. Đây là một xét nghiệm hình ảnh không gây đau đớn. MRI tạo ra hình ảnh rõ nét về não bằng cách sử dụng một nam châm lớn, sóng vô tuyến và máy tính.
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch gây ra nhiều thay đổi trong não. Trong hình ảnh MRI, bác sĩ có thể tìm kiếm các dấu hiệu cấu trúc khác nhau sau đây:
- Chảy máu trong các mạch máu nhỏ của não (xuất huyết vi mạch não).
- Tổn thương chất trắng. Điều này xuất hiện dưới dạng các đốm trắng sáng trên ảnh chụp (tăng tín hiệu chất trắng).
- Đột quỵ nhỏ có thể không gây ra các triệu chứng thần kinh (nhồi máu lỗ khuyết).
Quản lý và Điều trị
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch có thể đảo ngược được không?
Có thể đảo ngược một số thay đổi não ở giai đoạn đầu của bệnh. Nhưng chúng có xu hướng xấu đi và trở nên không thể đảo ngược trong quá trình tiến triển của bệnh.
Điều trị bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch bằng cách nào?
Không có phương pháp điều trị cụ thể cho bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch. Hiện tại, điều trị tập trung vào việc giảm các yếu tố rủi ro và ngăn ngừa các biến chứng, chẳng hạn như sa sút trí tuệ và đột quỵ.
Mỗi người sẽ có các yếu tố rủi ro khác nhau, vì vậy việc điều trị mang tính cá nhân hóa cao. Nói chung, điều trị có thể bao gồm:
- Áp dụng các thói quen lành mạnh, chẳng hạn như tập thể dục và ăn nhiều chất dinh dưỡng hơn.
- Bỏ hút thuốc.
- Uống thuốc để hạ huyết áp cao và điều hòa mức cholesterol và glucose.
Phòng ngừa
Làm thế nào để giảm nguy cơ mắc bệnh?
Điều quan trọng là bạn cần làm việc với bác sĩ để xác định các yếu tố rủi ro cụ thể của mình và xây dựng một kế hoạch phù hợp.
Một số chiến lược hữu ích bao gồm:
- Ăn một chế độ ăn uống bao gồm nhiều chất dinh dưỡng và giảm thiểu muối, chất béo bão hòa và đường.
- Tham gia vào các loại hình tập thể dục khác nhau giúp cải thiện sự cân bằng, sức mạnh và sức khỏe tim mạch. Bạn có thể làm việc với một nhà vật lý trị liệu hoặc huấn luyện viên thể hình. Họ sẽ đảm bảo rằng bài tập vừa an toàn vừa hiệu quả cho các nhu cầu cụ thể của bạn.
- Tham gia vào các chương trình cai thuốc lá dựa trên khoa học để giúp bạn bỏ thuốc. Chúng có thể bao gồm các nhóm hỗ trợ và tư vấn trực tiếp.
- Sử dụng các chiến lược giảm căng thẳng và thư giãn.
Làm thế nào để biết tôi có nguy cơ mắc bệnh?
Để biết bạn có nguy cơ mắc bệnh hay không, hãy chú ý đến các triệu chứng của bạn. Duy trì lịch khám sức khỏe định kỳ và làm xét nghiệm máu. Biết mức cholesterol và huyết áp của bạn. Nếu bạn có các bệnh lý tiềm ẩn như tiểu đường hoặc bệnh thận, hãy đảm bảo bạn kiểm soát chúng.
Tiên lượng
Tiên lượng cho bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch là gì?
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng. Chúng bao gồm đột quỵ và suy giảm nhận thức nghiêm trọng. Nếu bạn tuân theo kế hoạch điều trị cá nhân hóa của mình, bạn có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh và có một cuộc sống khỏe mạnh, độc lập.
Sống chung với bệnh
Khi nào tôi nên đi khám bác sĩ?
Hãy đi khám bác sĩ để được đánh giá nếu bạn đang gặp phải sự suy giảm đáng kể hoặc kín đáo trong khả năng:
- Kiểm soát bàng quang.
- Ghi nhớ mọi thứ.
- Suy nghĩ rõ ràng.
Khi nào tôi nên đến phòng cấp cứu?
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch làm tăng nguy cơ bị đột quỵ. Vì vậy, điều quan trọng là bạn phải đến phòng cấp cứu ngay lập tức nếu bạn đột ngột bị:
- Chóng mặt.
- Mất khả năng nói.
- Mất thăng bằng hoặc phối hợp.
- Tê hoặc yếu.
- Đau đầu dữ dội.
- Mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt.
Lời khuyên
Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch có thể từ nhẹ đến nặng. Nó có thể dẫn đến thay đổi tâm trạng và các vấn đề về suy nghĩ và đi lại. Bằng cách giải quyết các yếu tố rủi ro cụ thể của mình, bạn có thể kiểm soát hoặc giảm thiểu các biến chứng này và sống một cuộc sống khỏe mạnh hơn. Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về việc xây dựng một kế hoạch cá nhân hóa cho bạn.
