Bệnh túi thừa (Diverticulosis) là tình trạng có các túi nhỏ (túi thừa) hình thành trên thành đại tràng. Tình trạng này thường gặp ở đoạn cuối của đại tràng (đại tràng sigma).
Túi thừa đại tràng là gì?
Túi thừa đại tràng là các túi hoặc các hốc nhỏ phát triển trên thành trong của ruột. Chúng hình thành khi lớp niêm mạc bên trong ruột đẩy ra ngoài qua các điểm yếu trên thành ruột. Quá trình này thường diễn ra từ từ theo thời gian. Trong quá trình tiêu hóa, chất thải di chuyển qua ruột, tạo áp lực lên các điểm yếu, khiến chúng dần dần bị phình ra và tạo thành túi thừa.
Thuật ngữ “diverticulosis” bắt nguồn từ từ “divert” (rẽ hướng), chỉ việc đường đi trong ruột bị rẽ sang các túi nhỏ. Một vài túi thừa được gọi là “diverticula,” và một túi được gọi là “diverticulum.” Túi thừa thường xuất hiện ở đại tràng (ruột già), nơi có nhiều chất thải rắn di chuyển, đặc biệt là ở đoạn cuối (đại tràng sigma).
Phân biệt túi thừa đại tràng (diverticulosis) và viêm túi thừa (diverticulitis)?
Túi thừa đại tràng (Diverticulosis) là tình trạng có các túi thừa. Viêm túi thừa (Diverticulitis) là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở ít nhất một trong các túi thừa. Điều này thường do nhiễm trùng do vi khuẩn bên trong túi. Bản thân các túi thừa có thể không gây ra vấn đề gì, nhưng chúng có thể trở thành nơi trú ẩn và sinh sôi lý tưởng cho vi khuẩn. Nếu bị viêm túi thừa, bạn có thể bị đau và các triệu chứng bệnh khác.
Bệnh túi thừa đại tràng có nguy hiểm không?
Bản thân việc có túi thừa đại tràng không nhất thiết là một vấn đề nghiêm trọng. Hầu hết mọi người không bao giờ gặp bất kỳ triệu chứng hoặc biến chứng nào. Tuy nhiên, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng trong một số trường hợp hiếm gặp. Ví dụ, nếu bạn bị nhiễm trùng và không được điều trị trong thời gian dài, nó có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng huyết (sepsis). Nếu bạn là một trong số ít người bị chảy máu thường xuyên từ các túi thừa, bạn có thể có nguy cơ bị mất máu nghiêm trọng.
Bệnh túi thừa đại tràng phổ biến như thế nào?
Bệnh túi thừa đại tràng khá phổ biến ở các nước phương Tây, đặc biệt là khi tuổi tác tăng lên. Tại Hoa Kỳ, 30% số người trên 50 tuổi, 50% số người trên 60 tuổi và 75% số người trên 80 tuổi mắc bệnh túi thừa. Hầu hết các trường hợp đều xảy ra ở phần cuối của đại tràng (đại tràng sigma). Bệnh túi thừa ít gặp ở người dưới 40 tuổi. Bệnh cũng ít phổ biến ở những nơi trên thế giới có chế độ ăn ít chế biến hơn so với phương Tây, chẳng hạn như ở Châu Phi và Châu Á.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Triệu chứng của bệnh túi thừa đại tràng là gì?
Hầu hết mọi người không có triệu chứng gì khi chỉ mắc bệnh túi thừa. Bạn có thể không bao giờ nhận thấy mình mắc bệnh. Nếu bạn có các triệu chứng bệnh, chẳng hạn như đau bụng dưới hoặc sốt, bạn có thể bị nhiễm trùng (viêm túi thừa).
Bạn cũng có thể có các triệu chứng như một tác dụng phụ của một bệnh khác trong ruột, khiến các túi thừa của bạn nhạy cảm hơn với áp lực. Ví dụ, nếu bạn mắc hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc bệnh viêm ruột (IBD), chất thải đi qua các túi thừa có thể gây ra cảm giác đau hoặc đầy hơi. Nếu bạn dễ bị táo bón, phân cứng có thể bị mắc kẹt trong các túi, khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
Khoảng 10% số người mắc bệnh túi thừa có thể bị chảy máu túi thừa. Điều này có thể xảy ra nếu phân cứng đi qua túi thừa làm xói mòn hoặc kéo căng mạch máu cho đến khi nó vỡ. Tình trạng này thường tạm thời và không gây đau đớn, nhưng nếu nó xảy ra, bạn có thể thấy máu tươi trong phân. Nếu bạn bị chảy máu, các triệu chứng dai dẳng hoặc các biến chứng do bệnh túi thừa, nó được gọi là “bệnh túi thừa có triệu chứng.”
Nguyên nhân chính gây ra bệnh túi thừa đại tràng là gì?
Các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh túi thừa là chế độ ăn uống kiểu phương Tây, ít chất xơ thực vật và nhiều tinh bột chế biến. Chế độ ăn này góp phần tạo ra chất thải đặc di chuyển chậm chạp qua ruột và không làm sạch ruột trên đường đi. Chất thải trở nên rắn hơn khi di chuyển, đó là lý do tại sao nó có nhiều khả năng gây ra bệnh túi thừa ở đại tràng sigma (phần cuối).
Các yếu tố nguy cơ khác có liên quan không?
Có thể yếu tố di truyền có liên quan một phần. Bên cạnh chế độ ăn uống kiểu phương Tây, bệnh túi thừa phổ biến hơn ở người da trắng ở Mỹ, Châu Âu và Úc so với người da đen hoặc các nhóm khác. Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy rằng khi người dân ở các nước Châu Á mắc bệnh túi thừa, họ có xu hướng mắc bệnh ở một phần khác của đại tràng – phần đầu tiên, thay vì phần cuối. Điều này cũng đúng với người Nhật Bản ở Hawaii.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Bệnh túi thừa đại tràng được chẩn đoán như thế nào?
Bác sĩ có thể nhận thấy các túi thừa trong quá trình nội soi đại tràng hoặc chụp X-quang đường tiêu hóa định kỳ. Đây là cách phổ biến nhất để phát hiện bệnh túi thừa vì nó thường không gây ra triệu chứng. Nếu bạn có các triệu chứng, bác sĩ sẽ tìm cách xác định nguyên nhân theo từng bước. Họ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh, thuốc men, chế độ ăn uống và thói quen đi tiêu trước khi khám cho bạn.
Những xét nghiệm nào sẽ được thực hiện để chẩn đoán tình trạng này?
Các xét nghiệm có thể bao gồm:
- Nội soi đại tràng: Cho phép bác sĩ quan sát toàn bộ đại tràng để tìm túi thừa và các bất thường khác.
- Chụp CT bụng: Cung cấp hình ảnh chi tiết về đại tràng và các cơ quan khác trong bụng, giúp phát hiện viêm nhiễm hoặc các biến chứng khác.
- Xét nghiệm máu: Có thể được thực hiện để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.
- Xét nghiệm phân: Có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng.
Quản lý và Điều trị
Phương pháp điều trị bệnh túi thừa đại tràng là gì?
Hầu hết mọi người không cần điều trị bệnh túi thừa. Nhưng bác sĩ có thể khuyên bạn nên bắt đầu bổ sung nhiều chất xơ hơn vào chế độ ăn uống. Điều này là để giải quyết nguyên nhân có thể gây ra bệnh túi thừa và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến táo bón, đầy hơi hoặc các triệu chứng khác. Nhiều chất xơ hơn sẽ giúp phân di chuyển dễ dàng hơn qua đại tràng và giúp làm sạch đại tràng trên đường đi.
Khoảng 3% số người có thể cần điều trị để giúp ngăn chặn tình trạng chảy máu túi thừa dai dẳng. Điều này thường xảy ra trong quá trình nội soi đại tràng. Khi bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa tìm thấy máu trong quá trình nội soi đại tràng, họ có thể đưa các dụng cụ qua ống nội soi đại tràng để bịt kín mạch máu bị vỡ. Ngoài ra, bác sĩ có thể sử dụng chụp mạch máu để tìm chỗ chảy máu, sau đó điều trị bằng cách tiêm thuốc vào mạch máu.
Phòng ngừa
Bệnh túi thừa đại tràng có thể phòng ngừa được không?
Ăn nhiều rau xanh và thực phẩm toàn phần, tập thể dục thường xuyên và uống đủ nước mỗi ngày sẽ giúp bạn đi tiêu đều đặn và khỏe mạnh. Điều này có thể ngăn ngừa bệnh túi thừa. Nếu bạn đã mắc bệnh túi thừa, nó có thể ngăn ngừa sự xuất hiện của các túi thừa khác. Mặc dù không được đảm bảo, nhưng những yếu tố lối sống lành mạnh này giúp ngăn ngừa hầu hết các loại bệnh đường ruột dưới.
Tiên lượng
Tôi có thể mong đợi điều gì nếu tôi mắc bệnh này?
Nếu bạn chưa từng có bất kỳ triệu chứng hoặc biến chứng nào do bệnh túi thừa, rất có thể bạn sẽ không bao giờ mắc phải. Nếu bạn có một tình trạng khác khiến bệnh túi thừa trở nên phức tạp hơn, chẳng hạn như táo bón, IBS hoặc IBD, bạn có thể có nguy cơ mắc các triệu chứng mãn tính cao hơn. Một số ít người có các đợt chảy máu tái phát. Những người này có thể cần điều trị lặp lại để ngăn chặn chảy máu hoặc kiểm soát mất máu.
Bệnh túi thừa đại tràng có thể chữa khỏi được không?
Một khi bạn đã có túi thừa, không có cách nào được biết đến để làm cho chúng biến mất. Chúng sẽ không gây ra vấn đề cho hầu hết mọi người, nhưng nếu chúng gây ra vấn đề cho bạn, bạn sẽ phải điều chỉnh lối sống của mình để đối phó với chúng.
Sống chung với bệnh túi thừa
Làm thế nào để tự chăm sóc bản thân khi sống chung với bệnh túi thừa đại tràng?
Cho dù bạn có bất kỳ triệu chứng nào do bệnh túi thừa hay không, việc mắc bệnh này có nghĩa là bạn có thể được hưởng lợi từ việc bổ sung nhiều chất xơ hơn vào chế độ ăn uống của mình. Cách tốt nhất để đạt được điều này là ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả. Một số người cũng sử dụng các chất bổ sung chất xơ, chẳng hạn như psyllium. Đảm bảo uống đủ nước với chất xơ để giúp nó đi qua đại tràng của bạn. Nếu không, nó có thể làm cho táo bón trở nên tồi tệ hơn.
Nếu bạn mắc bệnh túi thừa có triệu chứng, bạn sẽ cần phải chú ý đến các triệu chứng của mình để giúp kiểm soát bệnh. Ví dụ, hãy chú ý xem những loại thực phẩm cụ thể nào gây khó chịu hơn, hoặc những loại thuốc cụ thể nào bạn có thể đang dùng ảnh hưởng đến các triệu chứng của bạn. Nếu bạn nhận thấy chảy máu trực tràng, hãy cho bác sĩ biết, ngay cả khi nó tự khỏi. Họ sẽ muốn đảm bảo rằng bạn không bị mất quá nhiều máu.
Các câu hỏi thường gặp khác
Bệnh túi thừa có xảy ra bên ngoài đại tràng không?
Bạn có thể bị túi thừa ở bất kỳ đâu trong đường tiêu hóa của mình, bao gồm cả trong ruột non, trong dạ dày và trong thực quản (túi thừa thực quản). Nhưng tất cả những trường hợp này đều hiếm gặp. Thông thường, chúng là các biến chứng của một bệnh khác, chẳng hạn như rối loạn vận động khiến thức ăn khó đi qua cơ quan bình thường. Túi thừa Meckel là một dị tật bẩm sinh xảy ra ở ruột non.
Lời khuyên từ chuyên gia
Đối với hầu hết mọi người, bệnh túi thừa không có gì đáng lo ngại. Bác sĩ có thể tìm thấy nó một cách tình cờ trong một cuộc kiểm tra định kỳ. Nếu bạn trên 40 tuổi, điều này không có gì đáng chú ý. Và nếu nó không gây ra triệu chứng, bạn có thể tiếp tục công việc của mình. Nếu bạn có các triệu chứng, hãy nhớ thảo luận với bác sĩ. Chúng có thể liên quan đến một tình trạng khác, hoặc bạn có thể đã bị nhiễm trùng.
