Tổng quan
Giảm bạch cầu lympho là gì?
Giảm bạch cầu lympho (Lymphopenia), còn được gọi là lymphocytopenia hoặc giảm lympho bào, là tình trạng số lượng bạch cầu lympho trong máu thấp hơn mức bình thường. Bạch cầu lympho là một loại tế bào bạch cầu, chiếm khoảng 20% đến 40% tổng số tế bào bạch cầu trong cơ thể.
Bạch cầu lympho đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm. Chúng cũng tham gia vào việc tiêu diệt các tế bào bất thường, chẳng hạn như tế bào ung thư.
Có ba loại bạch cầu lympho chính:
- Tế bào T (T lymphocytes hay T-cells).
- Tế bào B (B lymphocytes hay B-cells).
- Tế bào NK (Natural killer cells).
Khi số lượng bạch cầu lympho giảm thấp, cơ thể trở nên dễ bị nhiễm trùng và mắc các bệnh lý khác.
Hình ảnh tế bào lympho dưới kính hiển vi
Mức bạch cầu lympho bình thường là bao nhiêu?
Mức bạch cầu lympho bình thường khác nhau ở người lớn và trẻ em:
- Ở người lớn: Mức bình thường dao động từ 1.000 đến 4.800 lympho bào trên mỗi microlit máu. Giảm bạch cầu lympho được xác định khi số lượng dưới 1.000 lympho bào/microlit máu.
- Ở trẻ em: Mức bình thường dao động từ 3.000 đến 9.500 lympho bào trên mỗi microlit máu. Mức thấp (giảm bạch cầu lympho) phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Trẻ em dưới 2 tuổi bị giảm bạch cầu lympho nếu có dưới 3.000 lympho bào/microlit máu.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Triệu chứng của giảm bạch cầu lympho là gì?
Bản thân giảm bạch cầu lympho thường không gây ra triệu chứng. Thay vào đó, các bệnh lý liên quan đến giảm bạch cầu lympho có thể gây ra các triệu chứng, bao gồm:
- Sốt.
- Mệt mỏi.
- Nổi hạch.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Nhiễm trùng tái phát.
Trong trường hợp giảm bạch cầu lympho nghiêm trọng, người bệnh có thể bị nhiễm trùng thường xuyên hoặc nhiễm trùng kéo dài. Với giảm bạch cầu lympho nhẹ, người bệnh có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào.
:max_bytes(150000):strip_icc()/tired-woman-lying-on-sofa-917353646-5c6594b546e0fb0001140b35.jpg “Mệt mỏi kéo dài có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý, bao gồm cả giảm bạch cầu lympho”)
Nguyên nhân gây giảm bạch cầu lympho?
Giảm bạch cầu lympho có thể là do bẩm sinh hoặc mắc phải. Tùy thuộc vào nguyên nhân, giảm bạch cầu lympho có thể cần điều trị suốt đời (mạn tính) hoặc có thể tự khỏi hoặc khỏi sau điều trị (cấp tính).
Có rất nhiều nguyên nhân gây giảm bạch cầu lympho, trong đó phổ biến nhất là nhiễm trùng, tác dụng phụ của thuốc và thiếu hụt dinh dưỡng.
Nhiễm trùng
Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm đều có thể gây nhiễm trùng dẫn đến giảm bạch cầu lympho. Các bệnh nhiễm trùng có thể gây giảm bạch cầu lympho bao gồm:
- HIV/AIDS.
- Viêm gan virus (ví dụ: viêm gan B, viêm gan C).
- Cúm (Influenza).
- Lao (Tuberculosis).
- COVID-19.
- Nhiễm trùng huyết.
Thiếu hụt dinh dưỡng
Thiếu hụt protein (suy dinh dưỡng) hoặc thiếu vitamin và khoáng chất như vitamin B12, axit folic hoặc kẽm có thể dẫn đến giảm bạch cầu lympho. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của giảm bạch cầu lympho trên toàn thế giới.
Bệnh di truyền
Một số bệnh di truyền có thể dẫn đến giảm bạch cầu lympho, bao gồm:
- Mất điều hòa vận động giãn mạch (Ataxia-telangiectasia).
- Suy giảm miễn dịch biến đổi thông thường (Common variable immunodeficiency – CVID).
- Hội chứng DiGeorge.
- Hội chứng suy giảm miễn dịch kết hợp nghiêm trọng (Severe combined immunodeficiency syndrome – SCID).
- Hội chứng Wiskott-Aldrich.
Bệnh tự miễn
Các bệnh tự miễn xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh của cơ thể, bao gồm cả bạch cầu lympho. Các bệnh tự miễn liên quan đến giảm bạch cầu lympho bao gồm:
- Lupus ban đỏ hệ thống.
- Viêm khớp dạng thấp.
- Bệnh Crohn.
Rối loạn máu và ung thư
Các rối loạn máu và ung thư có thể cản trở khả năng sản xuất bạch cầu lympho của cơ thể, ví dụ như:
- Bệnh bạch cầu (Leukemia).
- U lympho (Lymphoma).
- Thiếu máu bất sản (Aplastic anemia).
Tác dụng phụ của thuốc và điều trị
Các phương pháp điều trị ung thư và thuốc điều trị các bệnh tự miễn có thể dẫn đến giảm bạch cầu lympho, ví dụ như:
- Hóa trị.
- Xạ trị.
- Corticosteroid.
- Thuốc ức chế miễn dịch.
Nhiễm độc rượu
Uống quá nhiều rượu (bia, rượu vang hoặc rượu mạnh) cũng có thể dẫn đến giảm bạch cầu lympho.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán giảm bạch cầu lympho bằng cách nào?
Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh, triệu chứng, hỏi về lối sống và thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán giảm bạch cầu lympho.
- Tiền sử bệnh: Thông tin về các bệnh đã mắc và hiện tại, thuốc và phương pháp điều trị có thể giúp bác sĩ chẩn đoán giảm bạch cầu lympho. Ví dụ, nhiễm COVID-19 gần đây có thể cho thấy nhiễm virus là nguyên nhân gây ra tình trạng giảm bạch cầu lympho. Bác sĩ có thể nghi ngờ mức độ thấp có liên quan đến thuốc nếu bệnh nhân đang dùng corticosteroid.
- Khám sức khỏe: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tìm kiếm các dấu hiệu nhiễm trùng, như sốt, sưng hạch bạch huyết hoặc lách to.
- Câu hỏi về lối sống: Bác sĩ có thể hỏi về chế độ ăn uống để xem liệu thiếu hụt dinh dưỡng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng giảm bạch cầu lympho hay không. Bác sĩ có thể hỏi về đời sống tình dục (ví dụ: có thực hành tình dục an toàn hay không) để loại trừ các nguyên nhân nhiễm trùng phổ biến gây giảm bạch cầu lympho, như HIV.
Bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm khác nhau để kiểm tra tế bào máu và tủy xương.
Các xét nghiệm chẩn đoán giảm bạch cầu lympho?
Các xét nghiệm kiểm tra máu và tủy xương có thể giúp bác sĩ chẩn đoán giảm bạch cầu lympho.
- Tổng phân tích tế bào máu (CBC): CBC đếm số lượng tế bào máu, bao gồm cả tế bào bạch cầu.
- Tổng phân tích tế bào máu với công thức bạch cầu: CBC với công thức bạch cầu đếm số lượng của từng loại tế bào bạch cầu (bao gồm cả bạch cầu lympho).
- Xét nghiệm tế bào dòng chảy (Flow cytometry): Xét nghiệm tế bào dòng chảy đo các loại bạch cầu lympho khác nhau, bao gồm tế bào B, tế bào T và tế bào NK.
- Xét nghiệm mức immunoglobulin: Xét nghiệm mức immunoglobulin đo lượng protein gọi là kháng thể trong máu. Nó có thể giúp chẩn đoán một số bệnh liên quan đến giảm bạch cầu lympho, bao gồm nhiễm trùng, bệnh tự miễn và ung thư.
- Phân tích tủy xương: Phân tích tủy xương có thể cho thấy các vấn đề với quá trình sản xuất tế bào máu có thể gây ra giảm bạch cầu lympho.
Bệnh nhân có thể được xét nghiệm để kiểm tra các bệnh lý cụ thể liên quan đến giảm bạch cầu lympho. Các xét nghiệm có thể bao gồm xét nghiệm HIV, xét nghiệm lao, xét nghiệm cúm hoặc xét nghiệm COVID-19.
Quản lý và Điều trị
Điều trị giảm bạch cầu lympho như thế nào?
Các trường hợp giảm bạch cầu lympho nhẹ không gây ra triệu chứng thường không cần điều trị. Thông thường, mức độ bạch cầu lympho sẽ trở lại bình thường sau khi cơ thể hồi phục sau nhiễm trùng.
Trong các trường hợp khác, điều trị đòi hỏi phải giải quyết tình trạng bệnh lý tiềm ẩn. Bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp điều trị dựa trên nguyên nhân gây ra tình trạng giảm bạch cầu lympho.
Giảm bạch cầu lympho có chữa được không?
Nếu bệnh nhân mắc phải một bệnh lý bẩm sinh khiến cơ thể không sản xuất đủ bạch cầu lympho, ghép tế bào gốc tạo máu có thể là một phương pháp điều trị tiềm năng. Thủ thuật này thay thế các tế bào máu bị tổn thương hoặc khiếm khuyết (gọi là tế bào gốc) bằng các tế bào gốc khỏe mạnh. Các tế bào gốc cuối cùng sẽ phát triển thành các tế bào máu trưởng thành hoàn toàn, bao gồm cả bạch cầu lympho.
Tuy nhiên, ghép tế bào gốc là một thủ thuật phức tạp với nhiều rủi ro. Không phải ai cũng đủ điều kiện để thực hiện loại thủ thuật này. Bác sĩ sẽ cho bạn biết liệu ghép tế bào gốc có phù hợp với bạn hay không.
Thuốc điều trị giảm bạch cầu lympho?
Bệnh nhân có thể cần tiêm immunoglobulin (IG) nếu bị giảm bạch cầu lympho nghiêm trọng. Phương pháp điều trị này có thể tăng cường hệ miễn dịch để cơ thể có thể chống lại nhiễm trùng tốt hơn. Bác sĩ có thể đề nghị tiêm IG thường xuyên để ngăn ngừa nhiễm trùng thường xuyên.
Phòng ngừa
Làm thế nào để ngăn ngừa giảm bạch cầu lympho?
Không thể ngăn ngừa giảm bạch cầu lympho do bệnh lý bẩm sinh. Tuy nhiên, có thể giảm nguy cơ mắc phải giảm bạch cầu lympho. Ví dụ, thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân khỏi vi trùng có thể gây bệnh. Thực hành tình dục an toàn để giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), như HIV. Uống rượu có chừng mực – không quá một lon bia, một ly rượu vang hoặc một chén rượu mạnh mỗi ngày.
Làm thế nào để ngăn ngừa nhiễm trùng nếu bị giảm bạch cầu lympho?
Người bệnh có thể giảm nguy cơ nhiễm trùng bằng cách:
- Tiêm phòng cúm và COVID-19.
- Tránh những nơi có nguy cơ lây nhiễm cao. Điều này có nghĩa là tránh những người đang (hoặc có thể) bị bệnh và tránh những khu vực trong nhà đông đúc.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc sử dụng nước rửa tay chứa cồn.
- Đeo khẩu trang khi có thể tiếp xúc với virus trong không khí.
- Đảm bảo thức ăn được nấu ở nhiệt độ thích hợp và rửa kỹ trái cây và rau quả trước khi ăn.
- Tránh các hoạt động có nguy cơ gây thương tích, như vết cắt hoặc vết trầy xước có thể đưa vi trùng vào cơ thể.
Hãy hỏi bác sĩ về các biện pháp phòng ngừa bổ sung cần thực hiện để ngăn ngừa nhiễm trùng.
Tiên lượng
Tiên lượng cho những người bị giảm bạch cầu lympho?
Tiên lượng phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng giảm bạch cầu lympho. Thông thường, số lượng bạch cầu lympho sẽ trở lại bình thường sau khi cơ thể đã hồi phục sau nhiễm trùng. Nếu có điều gì đó nghiêm trọng hơn gây ra tình trạng giảm bạch cầu lympho, quá trình điều trị có thể kéo dài và phức tạp hơn.
Sống chung với giảm bạch cầu lympho
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Đi khám bác sĩ nếu bị nhiễm trùng. Nếu mắc một bệnh lý khiến bạn dễ bị nhiễm trùng hơn, hãy hỏi bác sĩ về các dấu hiệu và triệu chứng cần báo cho bạn để tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Câu hỏi thường gặp
Giảm bạch cầu lympho có phải là ung thư không?
Không. Nhưng ung thư có thể gây ra giảm bạch cầu lympho nếu chúng cản trở khả năng sản xuất bạch cầu lympho của cơ thể. Một số phương pháp điều trị ung thư có thể tạm thời làm giảm mức độ bạch cầu lympho.
Lưu ý: Giảm bạch cầu lympho là tình trạng có mức độ bạch cầu lympho trong máu thấp hơn bình thường. Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn lo lắng về tình trạng giảm bạch cầu lympho. Thông thường, bạch cầu lympho sẽ trở lại bình thường sau khi cơ thể đã hồi phục sau nhiễm trùng. Nhưng nếu bạn mắc một bệnh mạn tính, bạn có thể cần được chăm sóc liên tục để đảm bảo có đủ tế bào bạch cầu để ngăn ngừa nhiễm trùng. Bác sĩ sẽ cho bạn biết liệu tình trạng giảm bạch cầu lympho có cần điều trị hay không.
