Ho khan là một triệu chứng phổ biến, gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân gây ho khan, cách điều trị hiệu quả tại nhà và khi nào bạn cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Ho khan là gì?
Ho khan là tình trạng bạn cảm thấy ngứa rát ở đường thở hoặc cổ họng, gây ra phản xạ ho nhưng không có đờm hoặc chất nhầy. Điều này xảy ra khi không có chất nhầy chặn đường thở hoặc phổi của bạn. Ho khan còn được gọi là ho không có đờm.
Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể để làm sạch phổi và đường thở khỏi các chất kích thích và các tác nhân ngoại lai có thể gây bệnh, như virus và vi khuẩn. Thông thường, bạn bị ho khan khi đường thở bị viêm hoặc bị kích thích. Ho có đờm thường xuất hiện khi bạn bị nhiễm trùng, cơ thể tạo ra nhiều chất nhầy để loại bỏ tác nhân gây bệnh.
Đôi khi, ho khan có thể đi kèm với các triệu chứng khác của nhiễm trùng đường hô hấp hoặc cảm giác tức ngực do ho quá nhiều.
Nguyên nhân gây ho khan
Vậy, ho khan là triệu chứng của bệnh gì? Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
- Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Cảm lạnh thông thường, cúm hoặc COVID-19 có thể gây ho khan, đặc biệt là sau khi các triệu chứng ban đầu đã giảm bớt.
- Viêm thanh quản: Tình trạng viêm nhiễm thanh quản gây ra ho khan, khàn tiếng.
- Hen suyễn: Ho khan có thể là một triệu chứng của hen suyễn, đặc biệt là hen suyễn do vận động hoặc hen suyễn về đêm.
- Dị ứng: Các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi hoặc lông động vật có thể gây ho khan.
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng và ho khan.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) dùng để điều trị huyết áp cao, có thể gây ho khan.
- Tiếp xúc với chất kích thích: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất hoặc các chất kích thích khác có thể gây ho khan.
Một số tình trạng nghiêm trọng hơn có thể gây ho khan mãn tính, bao gồm:
- Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
- Xơ phổi
- Ung thư phổi (hiếm gặp)
Cảm lạnh, cúm và COVID-19 có gây ho khan không?
COVID-19 thường gây ho khan do tình trạng viêm nhiễm đường thở và phổi. Tuy nhiên, một số người mắc COVID-19 cũng có thể bị ho có đờm.
Cảm lạnh và cúm thường gây ho có đờm khi bạn bị bệnh. Sau đó, ho khan có thể kéo dài dai dẳng, đôi khi trong vài tuần, trong quá trình bạn hồi phục.
Điều trị ho khan
Làm thế nào để hết ho khan?
Hầu hết các cơn ho khan sẽ tự khỏi khi bạn điều trị nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang ngực và nghe tim phổi để giúp xác định (hoặc loại trừ) nguyên nhân.
Các biện pháp khắc phục tại nhà cho ho khan ở người lớn
Để điều trị ho khan tại nhà do dị ứng, nhiễm trùng trước đó hoặc các nguyên nhân ít nghiêm trọng hơn, bạn có thể thử:
- Thuốc giảm ho không kê đơn (OTC): Tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn loại thuốc phù hợp.
- Uống đủ nước: Uống nhiều nước giúp làm dịu cơn ho. Trà nóng hoặc nước ấm với mật ong và chanh có thể làm dịu đường thở bị kích ứng.
- Ngậm viên ngậm hoặc kẹo cứng: Ngậm viên ngậm kích thích sản xuất nước bọt, giúp làm dịu cổ họng. Một số loại viên ngậm có chứa các thành phần giúp làm tê cảm giác ngứa rát. Tuy nhiên, các thành phần như menthol có thể làm khô cổ họng nếu bạn sử dụng quá nhiều.
- Mật ong: Các nghiên cứu cho thấy mật ong có thể làm giảm ho hiệu quả tương đương với hầu hết các loại thuốc ho không kê đơn.
- Máy tạo độ ẩm: Máy tạo độ ẩm phun sương mát giúp tăng độ ẩm trong không khí. Độ ẩm này làm dịu đường mũi và cổ họng, đồng thời làm giảm ho khan. Bạn cũng có thể tăng độ ẩm bằng cách tắm nước nóng hoặc xông hơi.
Hầu hết các loại thuốc ho không được chấp thuận cho trẻ em dưới 4 tuổi. Sử dụng máy tạo độ ẩm và ngồi trong phòng tắm khi đang xả nước nóng có thể giúp ích. Tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa để biết cách điều trị ho khan cho trẻ.
Làm thế nào để phòng ngừa ho khan?
Bạn có thể giảm nguy cơ bị ho khan bằng cách:
- Tránh các chất kích thích và gây dị ứng như hóa chất, nấm mốc và hương liệu.
- Rửa tay thường xuyên để ngăn ngừa các bệnh về đường hô hấp.
- Bỏ hút thuốc và tránh hít phải khói thuốc thụ động.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ?
Bạn nên gọi cho bác sĩ nếu bạn gặp các triệu chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như:
- Ho ra máu
- Khó thở hoặc hụt hơi
- Cực kỳ mệt mỏi
- Sốt và ớn lạnh
- Đau ngực đột ngột, không rõ nguyên nhân
- Khò khè
Ho khan bao lâu thì nên đi khám?
Nếu bạn bị ho khan kéo dài hơn ba tuần, đặc biệt nếu bạn không chắc chắn về nguyên nhân, hãy liên hệ với bác sĩ. Họ có thể giúp bạn tìm ra nguyên nhân và có thể giúp bạn giảm bớt các triệu chứng.
Các câu hỏi thường gặp
Ho khan có nguy hiểm không?
Hiếm khi, ho khan là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, có khả năng đe dọa tính mạng. Bạn nên đi khám bác sĩ nếu bạn lo lắng về cơn ho của mình.
Tại sao tôi bị đau ngực khi ho?
Nhiều người cảm thấy tức ngực khi bị ho khan. Nếu bạn ho mạnh hoặc ho kéo dài hơn ba tuần (ho mãn tính), nó có thể gây căng thẳng cho phổi hoặc cơ ngực của bạn. Bạn có thể bị đau ngực do ho. Nó có thể giống như áp lực (như có vật nặng đè lên ngực) hoặc cảm giác bị thắt chặt.
Nếu cơ ngực của bạn bị đau do ho, thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen (Tylenol®) hoặc ibuprofen (Advil®, Motrin®) có thể giúp ích.
Tìm kiếm sự chăm sóc ngay lập tức nếu bạn bị đau ngực đột ngột, không rõ nguyên nhân. Đó có thể là dấu hiệu của một cơn đau tim.
