Tổng quan về ho
Ho là gì?
Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể để loại bỏ các chất kích thích từ đường hô hấp trên (họng) và dưới (phổi). Đây là một cơ chế bảo vệ giúp cơ thể tự chữa lành.
Các loại ho
Có nhiều loại ho khác nhau. Một số cách phân loại ho dựa trên thời gian kéo dài, trong khi những loại khác mô tả cảm giác hoặc âm thanh của cơn ho, và một số loại lại liên quan đến các bệnh lý cụ thể.
Phân loại ho theo thời gian
- Ho cấp tính: Bắt đầu đột ngột và kéo dài từ hai đến ba tuần.
- Ho bán cấp: Tiếp diễn sau khi đã khỏi nhiễm trùng và kéo dài từ ba đến tám tuần.
- Ho mạn tính: Kéo dài hơn tám tuần. Ho kéo dài cũng có thể được gọi là ho dai dẳng.
- Ho kháng trị: Là ho mạn tính không đáp ứng với điều trị.
Phân loại ho theo đặc điểm dịch tiết
- Ho có đờm (ho ướt): Ho kèm theo chất nhầy hoặc đờm.
- Ho khan (ho khô): Ho không kèm theo chất nhầy hoặc đờm.
Phân loại ho theo âm thanh và bệnh lý liên quan
- Ho gà: Bệnh ho gà là một bệnh nhiễm trùng gây ra tiếng ho đặc trưng như tiếng “gà gáy”.
- Ho ông ổng: Tiếng ho nghe như tiếng chó sủa, có thể là dấu hiệu của bệnh viêm thanh khí phế quản (croup).
- Ho khò khè: Loại ho này thường xảy ra khi đường thở bị tắc nghẽn. Nó có thể liên quan đến nhiễm trùng, như cảm lạnh, hoặc các bệnh mạn tính, như hen suyễn.
Phân loại ho theo thời điểm xuất hiện
- Ho ban ngày.
- Ho ban đêm (ho về đêm).
- Ho gây nôn. Thường xảy ra ở trẻ em. Trẻ ho quá mạnh đến mức bị nghẹn và đôi khi nôn mửa.
Ai dễ bị ho?
Bất cứ ai cũng có thể bị ho. Ho là triệu chứng phổ biến nhất được báo cáo tại các phòng khám.
Tuy nhiên, một số người có nhiều khả năng bị ho hơn những người khác, bao gồm:
- Người hút thuốc lá hoặc các chất khác (như cần sa).
- Người hút thuốc lá điện tử (vape).
- Người có bệnh mạn tính, đặc biệt là các bệnh liên quan đến phổi hoặc hệ thần kinh.
- Người bị dị ứng.
- Trẻ em. Trẻ em thường xuyên bị bệnh, đặc biệt nếu chúng đi nhà trẻ hoặc đi học.
Nguyên nhân gây ho
Các nguyên nhân phổ biến nhất gây ho là gì?
Có rất nhiều yếu tố có thể gây ra ho. Một số trong số đó bao gồm:
Các chất kích thích hoặc chất gây dị ứng
- Khói.
- Mùi nồng (như chất tẩy rửa và nước hoa).
- Nấm mốc.
- Bụi.
- Phấn hoa.
- Lông thú cưng.
- Chất nhầy.
- Một số loại thuốc, như thuốc ức chế men chuyển (ACE) dùng để điều trị huyết áp cao.
Các bệnh lý gây ho cấp tính và bán cấp
- Cảm lạnh.
- Cúm.
- Viêm phế quản cấp tính hoặc viêm tiểu phế quản.
- Viêm xoang.
- Viêm phổi.
- Ho gà (còn gọi là pertussis).
- Hen suyễn.
- Dị ứng.
- Tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá cấp tính.
Các bệnh lý gây ho mạn tính
- Viêm phế quản mạn tính.
- Hen suyễn.
- Dị ứng.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và các bệnh phổi khác.
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
- Rối loạn ở họng, bao gồm rối loạn dây thanh âm.
- Hội chứng chảy dịch mũi sau.
- Suy tim và các bệnh tim mạch khác.
Điều trị và chăm sóc
Cách kiểm soát hoặc giảm ho
Điều trị ho sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra ho. Nếu bạn bị nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng virus, nhưng hầu hết các cơn ho do virus không cần dùng thuốc kháng virus. Đối với GERD, họ có thể đề nghị thay đổi chế độ ăn uống hoặc kê toa thuốc ức chế bơm proton hoặc thuốc chẹn H2.
Uống nước có thể giúp giảm ho do kích ứng hoặc khô họng. Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc tắm nước nóng cũng là những cách giúp làm dịu cơn ho.
Bỏ hút thuốc và tránh các chất kích thích khác cũng là những cách để giảm ho. Những chất kích thích này có thể bao gồm thuốc, mùi hương (như nước hoa hoặc nến), khói hoặc chất gây dị ứng.
Các phương pháp điều trị không kê đơn nào tôi có thể sử dụng để trị ho?
Có rất nhiều loại siro ho và thuốc trị ho không kê đơn dành cho người lớn. Tuy nhiên, chúng thường không hiệu quả hơn một thìa mật ong. Viên ngậm ho và kẹo bơ cứng có thể giúp làm dịu cổ họng bị đau. Bạn cũng có thể cảm thấy dễ chịu hơn khi uống đồ uống nóng như trà, đặc biệt nếu bạn cho thêm mật ong.
Không nên cho trẻ em dưới 6 tuổi dùng thuốc ho mà không có sự chấp thuận của bác sĩ.
Làm thế nào để phòng ngừa ho?
Bạn có thể ngăn ngừa một số loại ho bằng cách tránh các chất kích thích mà bạn biết gây ra ho.
Bạn có thể giúp ngăn ngừa ho do nhiễm trùng bằng cách:
- Tiêm phòng cúm, COVID-19 và viêm phổi.
- Tránh tiếp xúc với những người bị bệnh.
- Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước và/hoặc sử dụng nước rửa tay.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Khi nào tôi nên gọi cho bác sĩ về cơn ho của mình?
Nếu bạn hoặc con bạn có bệnh mạn tính, bạn nên gọi cho bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
Nói chung, hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn bị ho không khỏi và có các triệu chứng sau:
- Khò khè (tiếng ồn khi bạn thở ra).
- Sốt trên 38.6 độ C hoặc sốt kéo dài hơn một hoặc hai ngày.
- Ớn lạnh.
- Đờm (chất nhầy đặc), đặc biệt là đờm có màu vàng, xanh lá cây hoặc có máu.
Đến phòng cấp cứu hoặc gọi 115 nếu bạn bị ho và bạn:
- Cảm thấy như bị nghẹn.
- Không thể thở được.
- Thấy nhiều máu khi ho.
- Bị đau ngực dữ dội.
Các câu hỏi thường gặp
Làm thế nào để biết cơn ho của tôi có nghiêm trọng không?
Để chẩn đoán nguyên nhân gây ho, bác sĩ sẽ hỏi tiền sử bệnh, khám sức khỏe và có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm. Là một phần của cuộc kiểm tra, bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu sinh tồn của bạn, như nhiệt độ và số lần bạn thở. Họ có thể kiểm tra nồng độ oxy của bạn, thực hiện kiểm tra chức năng hô hấp tại phòng khám hoặc yêu cầu chụp X-quang ngực hoặc xét nghiệm chức năng phổi nếu bạn bị ho kéo dài.
Bác sĩ có thể hỏi:
- Bạn có sử dụng hoặc đã từng sử dụng thuốc lá, cần sa, hoặc bạn có hút thuốc lá điện tử hay không.
- Bạn làm loại công việc gì.
- Bạn đã bị ho bao lâu.
- Bạn thở tốt như thế nào khi bạn đang nghỉ ngơi và khi bạn đang làm việc vất vả.
- Cơn ho có khiến bạn ngủ ngon giấc hay không.
- Có gì xuất hiện khi bạn ho (như đờm hoặc máu) hay không.
- Bạn đang dùng những loại thuốc nào.
- Bạn có vị khó chịu trong miệng hay không.
- Bạn có hơi thở hôi không khỏi hay không.
- Bạn có bị đau, đặc biệt là ở mặt hay không.
- Bạn có bị sụt cân mà không cố gắng hay không.
Mang thai có thể khiến bạn bị ho không?
Mang thai thường không khiến bạn bị ho, nhưng hệ thống miễn dịch của bạn sẽ thay đổi. Điều này có nghĩa là bạn có thể bị ho hoặc cảm lạnh khi mang thai. Ngoài ra, cảm lạnh hoặc ho có thể kéo dài hơn.
Liên hệ với bác sĩ nếu bệnh của bạn kéo dài hơn bạn nghĩ hoặc nếu bạn gặp khó khăn khi ăn, ngủ hoặc thở.
Điều đó có nghĩa là gì nếu tôi bị ho sau khi ăn?
Nếu bạn bị ho sau khi ăn, bạn có thể đã bị “lạc đường”, có nghĩa là thức ăn đi vào phổi thay vì dạ dày. Đường hô hấp trên của chúng ta được thiết lập để ngăn chặn thức ăn hoặc đồ uống đi vào phổi hầu hết thời gian. Nếu thức ăn đi vào “nhầm đường ống”, nó sẽ khiến bạn ho, nhưng thường không nghiêm trọng. Đôi khi những gì bạn đang ăn hoặc uống có thể vượt qua sự bảo vệ đó và thực sự đi vào phổi của bạn. Đây được gọi là hít sặc, và nó có thể xảy ra nếu bạn gặp vấn đề về nuốt hoặc các vấn đề tiêu hóa hoặc phổi khác. Nếu bạn thường xuyên gặp vấn đề về ho và ăn uống, hãy cho bác sĩ của bạn biết.
Tôi nên biết gì về COVID-19 và ho?
Ho là một triệu chứng của COVID-19. Nó cũng có thể là một phần của hội chứng hậu COVID (hoặc COVID kéo dài).
Là một phần của COVID kéo dài, cơn ho có thể tiếp tục trong vài tuần hoặc vài tháng sau khi bạn bị nhiễm bệnh. Bạn có thể có các triệu chứng khác, chẳng hạn như cảm thấy rất mệt mỏi, khó tập trung hoặc nhớ mọi thứ và/hoặc khó thở.
Liên hệ với bác sĩ của bạn để được xét nghiệm COVID-19 nếu bạn chưa được chẩn đoán mắc bệnh. Nếu bạn đã mắc bệnh, hãy làm theo lời khuyên của bác sĩ về cách đối phó với các triệu chứng đang diễn ra.
