Tổng quan
Hội chứng HELLP là gì?
Hội chứng HELLP là một biến chứng thai kỳ nghiêm trọng và hiếm gặp, chủ yếu ảnh hưởng đến máu và gan của người mẹ. Hội chứng này thường xuất hiện trong ba tháng cuối thai kỳ (từ tuần 28 đến tuần 40), nhưng cũng có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong nửa sau thai kỳ (từ tuần 20 trở đi). Thậm chí, hội chứng HELLP có thể phát triển trong vòng bảy ngày sau khi sinh.
Tên gọi HELLP là viết tắt của ba dấu hiệu chính của bệnh:
- Hemolysis: Sự phá hủy tế bào hồng cầu (tan máu).
- Elevated Liver enzymes: Nồng độ men gan tăng cao, cho thấy tổn thương gan.
- Low Platelet count: Số lượng tiểu cầu thấp, làm tăng nguy cơ chảy máu.
Tiền sản giật và hội chứng HELLP có phải là một?
Hội chứng HELLP thường được coi là một dạng nặng của tiền sản giật, nhưng một số chuyên gia cho rằng đây là một bệnh lý riêng biệt.
Tiền sản giật dẫn đến huyết áp cao (tăng huyết áp) và protein niệu (nồng độ protein cao trong nước tiểu). Hội chứng HELLP thường xảy ra cùng với tiền sản giật, nhưng bạn cũng có thể bị tiền sản giật mà không mắc HELLP. Khoảng 1 trên 5 trường hợp hội chứng HELLP xảy ra mà không có huyết áp cao hoặc protein trong nước tiểu.
Khoảng 8% phụ nữ mang thai ở Hoa Kỳ sẽ phát triển tiền sản giật và có tới 20% trong số đó sẽ phát triển hội chứng HELLP.
Tần suất mắc hội chứng HELLP?
Hội chứng HELLP rất hiếm gặp, chỉ xảy ra ở 0,1% đến 0,6% tổng số ca mang thai.
Triệu chứng và nguyên nhân
Triệu chứng của hội chứng HELLP là gì?
Hội chứng HELLP và tiền sản giật có thể có các triệu chứng tương tự. Bạn có thể nhận thấy các triệu chứng của hội chứng HELLP trong khi mang thai hoặc ngay sau khi sinh. Các triệu chứng của tiền sản giật bao gồm:
- Đau bụng, thường ở phía trên bên phải (đặc trưng cho hội chứng HELLP).
- Đau đầu.
- Mờ mắt.
- Buồn nôn và nôn.
- Mệt mỏi.
- Phù (sưng) và tăng cân nhanh chóng.
- Đau khi hít thở sâu.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, bạn cũng có thể gặp phải:
- Co giật.
- Chảy máu.
- Thay đổi thị lực.
Các triệu chứng của hội chứng HELLP đôi khi bị nhầm lẫn với các tình trạng sức khỏe phổ biến khác. Nếu bạn tin rằng mình có các triệu chứng của hội chứng HELLP, hãy nói chuyện với bác sĩ chăm sóc thai sản của bạn để xem liệu đây có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn hay không.
Nguyên nhân gây ra hội chứng HELLP?
Hiện tại, vẫn chưa có nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng HELLP. Đôi khi, bệnh bị chẩn đoán sai do các triệu chứng tương tự với các tình trạng phổ biến khác.
Yếu tố rủi ro của hội chứng HELLP là gì?
Những người bị tiền sản giật hoặc sản giật có nguy cơ mắc hội chứng HELLP cao hơn. Có tới 1 trên 5 người mắc hai bệnh này sẽ phát triển hội chứng HELLP.
Các yếu tố rủi ro khác của hội chứng HELLP bao gồm:
- Tiền sử hội chứng HELLP trong lần mang thai trước.
- Trên 35 tuổi.
- Đã sinh con ít nhất một lần trước đó.
- Chủng tộc da trắng (đã được báo cáo trong một số nghiên cứu).
- Tiền sử bệnh thận, tiểu đường hoặc huyết áp cao.
Biến chứng của hội chứng HELLP là gì?
Hội chứng HELLP có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho cả thai nhi và người mẹ.
Các biến chứng cho người mẹ có thể bao gồm:
- Đông máu nội mạch lan tỏa (DIC).
- Phù phổi.
- Suy thận cấp.
- Xuất huyết gan và vỡ gan.
- Đột quỵ.
- Tử vong.
Các biến chứng cho thai nhi bao gồm:
- Sinh non.
- Chậm phát triển trong tử cung.
- Suy thai.
- Tử vong sơ sinh.
Chẩn đoán và xét nghiệm
Chẩn đoán hội chứng HELLP bằng cách nào?
Để chẩn đoán hội chứng HELLP, bác sĩ sẽ khám sức khỏe và kiểm tra:
- Đau bụng, đặc biệt là ở phía trên bên phải.
- Sưng chân.
Thông thường, huyết áp của bạn sẽ cao và/hoặc bạn sẽ có protein trong nước tiểu. Bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm máu sau:
- Công thức máu để kiểm tra số lượng tiểu cầu thấp và thiếu máu.
- Xét nghiệm chức năng gan để kiểm tra nồng độ men gan cao.
- Xét nghiệm chức năng thận để đánh giá chức năng thận.
Trong trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể sử dụng siêu âm hoặc CT scan (chụp cắt lớp vi tính) để kiểm tra gan to hoặc chảy máu trong gan.
Phân loại hội chứng HELLP
Một số bác sĩ phân loại thêm hội chứng HELLP dựa trên mức độ nghiêm trọng của kết quả xét nghiệm tiểu cầu trong máu của bạn. Cấp độ càng thấp, tình trạng càng nghiêm trọng. Các cấp độ bao gồm:
- Loại I (nghiêm trọng).
- Loại II (vừa phải).
- Loại III (nhẹ).
Quản lý và điều trị
Điều trị hội chứng HELLP bằng cách nào?
Nếu bạn đang mang thai từ 34 tuần trở lên hoặc nếu các triệu chứng của bạn nghiêm trọng, bác sĩ thường khuyên bạn nên sinh càng sớm càng tốt. Sinh con là giải pháp duy nhất để điều trị hoàn toàn tình trạng này. Điều này có nghĩa là thai nhi có thể được sinh ra non tháng. Sau khi em bé được sinh ra, hội chứng HELLP thường biến mất trong vòng vài ngày.
Những điều khác mà bác sĩ có thể làm để điều trị hội chứng HELLP cho đến khi thai nhi trưởng thành bao gồm:
- Thuốc để hạ huyết áp.
- Truyền máu để điều trị mức tiểu cầu thấp.
- Magnesium sulfate để ngăn ngừa co giật.
- Corticosteroid để giúp phổi của thai nhi phát triển.
- Xét nghiệm máu để theo dõi chức năng gan và số lượng tiểu cầu của bạn.
Bác sĩ sẽ theo dõi thai nhi bằng các xét nghiệm như hồ sơ sinh vật lý, xét nghiệm không gây căng thẳng và siêu âm.
Phòng ngừa
Tôi có thể ngăn ngừa hội chứng HELLP không?
Không có cách nào được biết để ngăn ngừa hội chứng HELLP. Chăm sóc trước khi sinh thường xuyên là điều tốt nhất bạn có thể làm để giảm nguy cơ mắc hầu hết các biến chứng thai kỳ. Bác sĩ sẽ theo dõi huyết áp và các dấu hiệu sinh tồn khác của bạn để phát hiện sớm các vấn đề như HELLP. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên dùng aspirin liều thấp sau ba tháng đầu (bắt đầu từ khoảng 12 tuần) nếu bạn có nguy cơ mắc hội chứng HELLP cao hơn.
Bạn có thể tăng cơ hội có một thai kỳ khỏe mạnh bằng cách:
- Ăn một chế độ ăn giàu dinh dưỡng gồm ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, trái cây và rau quả.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Tham dự các cuộc hẹn chăm sóc trước khi sinh của bạn.
- Ngủ ít nhất tám tiếng mỗi đêm.
- Nói chuyện với bác sĩ của bạn về những rủi ro sức khỏe tiềm ẩn trong thai kỳ.
Triển vọng/Tiên lượng
Tôi có thể mong đợi điều gì nếu tôi mắc hội chứng HELLP?
Hội chứng HELLP là một tình trạng nghiêm trọng nhưng có thể điều trị được. Bạn sẽ làm việc chặt chẽ với bác sĩ chăm sóc thai sản của bạn để kiểm soát hội chứng HELLP. Họ sẽ theo dõi chặt chẽ bạn và thai nhi, đồng thời khuyên bạn nên sinh nếu đó là con đường an toàn nhất.
Hội chứng HELLP có đe dọa đến tính mạng không?
Hội chứng HELLP hiếm khi đe dọa đến tính mạng của người mẹ. Nhưng nó có thể xảy ra khi tình trạng này không được điều trị.
Triển vọng cho những người mắc hội chứng HELLP là gì?
Nhìn chung, triển vọng là tốt, đặc biệt khi hội chứng HELLP được phát hiện sớm. Đi khám thai định kỳ là cách tốt nhất để bác sĩ phát hiện các biến chứng thai kỳ. Cơ hội bạn phát triển một biến chứng nghiêm trọng là dưới 25% khi bác sĩ điều trị hội chứng HELLP sớm. Nếu không điều trị, hội chứng HELLP có thể rất nghiêm trọng cho cả bạn và thai nhi. Thông thường, sinh sớm là lựa chọn an toàn nhất. Hội chứng HELLP thường biến mất trong vòng ba ngày sau khi sinh.
Điều gì xảy ra với em bé khi mắc hội chứng HELLP?
Nói chung, thai kỳ càng kéo dài, kết quả cho trẻ sơ sinh càng tốt. Nếu trẻ sơ sinh nặng ít nhất 2 pound, thì các rủi ro sức khỏe và tỷ lệ sống sót tương tự như trẻ không mắc HELLP có cùng kích thước.
Sinh non có thể dẫn đến các biến chứng sức khỏe khác, như các vấn đề về hô hấp và thị lực hoặc chậm phát triển.
Tỷ lệ sống sót cho hội chứng HELLP là bao nhiêu?
Tỷ lệ sống sót của thai nhi phụ thuộc vào một số yếu tố, như tuổi thai, mức độ nghiêm trọng của tình trạng của bạn và việc bạn có được điều trị hay không. Tỷ lệ sống sót của thai nhi dao động từ 40% đến 90% – tuổi thai là yếu tố quan trọng nhất trong việc xác định sự sống còn của thai nhi.
Tỷ lệ sống sót cho những người mắc hội chứng HELLP là khoảng 99%. Phát hiện sớm là cách tốt nhất để ngăn hội chứng HELLP trở nên nghiêm trọng.
Bạn có thể mắc lại hội chứng HELLP không?
Nếu bạn đã từng mắc hội chứng HELLP, nguy cơ bạn mắc lại sẽ tăng lên. Có tới 1 trên 5 người mắc hội chứng HELLP trải qua nó lần thứ hai.
Sống chung với
Khi nào tôi nên đi khám bác sĩ?
Liên hệ với bác sĩ chăm sóc thai sản của bạn nếu bạn có các triệu chứng của hội chứng HELLP (đặc biệt nếu bạn bị tiền sản giật hoặc huyết áp cao). Những điều cần chú ý là:
- Đau bụng, đặc biệt là ở bên phải.
- Buồn nôn và nôn.
- Đau đầu hoặc mờ mắt.
Khi nào tôi nên đến phòng cấp cứu?
Hội chứng HELLP có thể dẫn đến các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào, vui lòng liên hệ với bác sĩ của bạn. Nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng như chảy máu nhiều hoặc co giật, hãy gọi 115 (hoặc số dịch vụ cấp cứu địa phương của bạn) hoặc đến khoa cấp cứu gần nhất.
