Tổng quan
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang là gì?
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang (Cavernous Sinus Thrombosis – CST) là một tình trạng hiếm gặp nhưng đe dọa tính mạng, xảy ra khi có cục máu đông hình thành trong xoang tĩnh mạch hang. Xoang tĩnh mạch hang là một khoang nằm ở phía sau mắt và bên dưới não, chứa nhiều tĩnh mạch quan trọng, bao gồm tĩnh mạch cảnh trong (jugular vein). Các tĩnh mạch này có vai trò dẫn lưu máu từ não và mặt. Khi cục máu đông hình thành trong một trong các tĩnh mạch này (thường là do nhiễm trùng), nó có thể gây tắc nghẽn dòng máu lưu thông từ não.
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang có thể gây tổn thương lâu dài cho não, mắt và dây thần kinh. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tử vong.
Tần suất mắc huyết khối xoang tĩnh mạch hang?
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang là một bệnh cực kỳ hiếm gặp, do đó rất khó để ước tính số ca mắc bệnh hàng năm. Tuy nhiên, số ca bệnh đã giảm đáng kể trong thời đại hiện nay nhờ vào sự phổ biến của kháng sinh. Kháng sinh có thể điều trị các bệnh nhiễm trùng, từ đó ngăn ngừa nguy cơ hình thành cục máu đông.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Triệu chứng của huyết khối xoang tĩnh mạch hang là gì?
Một trong những triệu chứng sớm nhất của huyết khối xoang tĩnh mạch hang là đau đầu dữ dội, không thuyên giảm khi dùng thuốc giảm đau. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc tăng dần trong vài ngày. Đau có thể đặc biệt rõ rệt ở xung quanh hoặc phía sau một hoặc cả hai mắt.
Các triệu chứng khác liên quan đến sự gia tăng áp lực trong xoang tĩnh mạch hang và có thể tiến triển nhanh chóng, bao gồm:
- Đau đầu dữ dội.
- Lồi mắt hoặc sưng quanh một hoặc cả hai mắt.
- Sụp mí mắt.
- Đau khi cố gắng di chuyển một hoặc cả hai mắt.
- Mất khả năng di chuyển một hoặc cả hai mắt.
- Nhìn mờ.
- Nhìn đôi.
- Tê mặt.
- Sốt.
- Co giật.
Nếu không được điều trị, huyết khối xoang tĩnh mạch hang sẽ trở nên tồi tệ hơn, các triệu chứng tiến triển thành lú lẫn và buồn ngủ. Sau đó có thể dẫn đến hôn mê và tử vong. Do đó, việc điều trị sớm là vô cùng quan trọng.
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang tiến triển nhanh như thế nào?
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang có thể xuất hiện từ 5 đến 10 ngày sau khi bị nhiễm trùng ở mặt hoặc hộp sọ mà không được điều trị. Dấu hiệu đầu tiên thường là đau đầu. Các triệu chứng liên quan đến mắt (lồi mắt, sưng) có thể xảy ra ngay sau khi đau đầu hoặc phát triển dần dần.
Nguyên nhân gây huyết khối xoang tĩnh mạch hang?
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang thường là một biến chứng của nhiễm trùng do vi khuẩn ở mặt hoặc hộp sọ. Máu trong các tĩnh mạch xoang hang đông lại để ngăn chặn sự lây lan của nhiễm trùng. Tuy nhiên, thay vì ngăn chặn sự lây lan, cục máu đông lại giữ lại nhiễm trùng, ngăn cản máu lưu thông từ não. Điều này gây ra áp lực trong xoang tĩnh mạch hang, dẫn đến các triệu chứng phổ biến như đau đầu và đau mắt.
Nguyên nhân nhiễm trùng bao gồm:
- Vi khuẩn: Trong khoảng 70% trường hợp, vi khuẩn Staphylococcus aureus là nguyên nhân gây nhiễm trùng. Các loại vi khuẩn khác và một số loại nấm cũng có thể gây ra nhiễm trùng dẫn đến huyết khối xoang tĩnh mạch hang.
- COVID-19: Đã có một vài trường hợp huyết khối xoang tĩnh mạch hang liên quan đến nhiễm COVID-19 được ghi nhận.
Hiếm khi, cục máu đông hình thành do chấn thương đầu thay vì nhiễm trùng.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán huyết khối xoang tĩnh mạch hang như thế nào?
Việc chẩn đoán có thể khó khăn vì huyết khối xoang tĩnh mạch hang có các triệu chứng tương tự như các bệnh phổ biến hơn, chẳng hạn như nhiễm trùng mắt hoặc chứng đau nửa đầu.
Tuy nhiên, bác sĩ có thể nghi ngờ huyết khối xoang tĩnh mạch hang dựa trên các triệu chứng của bạn, đặc biệt nếu bạn hiện đang bị hoặc gần đây đã bị nhiễm trùng xoang.
Chẩn đoán có thể bao gồm bất kỳ xét nghiệm hoặc thủ thuật nào sau đây:
- Chẩn đoán hình ảnh: Chụp CT hoặc MRI não có thể giúp xác định cục máu đông và đánh giá mức độ ảnh hưởng đến các cấu trúc xung quanh.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp xác định nhiễm trùng hoặc các tình trạng khác có thể gây ra huyết khối.
- Chọc dò tủy sống: Thủ thuật này có thể được thực hiện để loại trừ các bệnh nhiễm trùng khác, chẳng hạn như viêm màng não.
Do huyết khối xoang tĩnh mạch hang là một tình trạng đe dọa tính mạng và có thể tiến triển nhanh chóng, bác sĩ có thể bắt đầu điều trị trước khi xác nhận chẩn đoán.
Quản lý và Điều trị
Điều trị huyết khối xoang tĩnh mạch hang như thế nào?
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang cần được điều trị ngay lập tức. Bạn có thể sẽ phải nhập viện vào khu chăm sóc đặc biệt (ICU) để bác sĩ có thể theo dõi chặt chẽ. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Kháng sinh: Kháng sinh là phương pháp điều trị chính cho huyết khối xoang tĩnh mạch hang do nhiễm trùng.
- Thuốc chống đông máu: Thuốc chống đông máu có thể giúp ngăn ngừa cục máu đông lớn hơn và giảm nguy cơ biến chứng.
- Corticosteroid: Corticosteroid có thể giúp giảm sưng và viêm trong não.
- Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể cần thiết để loại bỏ cục máu đông hoặc dẫn lưu áp xe.
Triển vọng/Tiên lượng
Điều gì có thể xảy ra nếu tôi bị huyết khối xoang tĩnh mạch hang?
Trước khi có kháng sinh, huyết khối xoang tĩnh mạch hang gần như luôn dẫn đến tử vong. Ngày nay, hơn 70% số người mắc bệnh sống sót.
Tuy nhiên, nhiều người gặp phải các biến chứng. Ví dụ, dưới 20% số người sống sót sau huyết khối xoang tĩnh mạch hang gặp các vấn đề về thị lực và tổn thương dây thần kinh. Các biến chứng khác bao gồm:
- Đau đầu thường xuyên.
- Mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt.
- Co giật.
- Viêm màng não.
- Nhiễm trùng huyết.
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang có thể dẫn đến các cục máu đông nguy hiểm khác, chẳng hạn như cục máu đông ở chân (huyết khối tĩnh mạch sâu), phổi (thuyên tắc phổi) hoặc não (đột quỵ).
Trao đổi với bác sĩ về khả năng tình trạng của bạn sẽ dẫn đến các biến chứng. Hỏi về các dấu hiệu cảnh báo để bạn có thể ngăn ngừa các biến chứng bất cứ khi nào có thể.
Sống chung với bệnh
Khi nào tôi nên đi khám?
Tìm kiếm sự chăm sóc ngay lập tức nếu bạn gặp các triệu chứng sau:
- Đau đầu dữ dội không cải thiện khi dùng thuốc đau đầu.
- Đau đầu trở nên tồi tệ hơn khi bạn nằm ngửa hoặc cúi xuống.
- Đau hoặc sưng mắt ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt.
- Cảm thấy ốm yếu, mệt mỏi hoặc buồn ngủ.
- Khó thở.
- Sốt.
Những câu hỏi nào tôi nên hỏi bác sĩ?
- Tôi sẽ cần những phương pháp điều trị nào?
- Tôi sẽ cần điều trị trong bao lâu?
- Khả năng tôi gặp các biến chứng liên quan đến cục máu đông là bao nhiêu? Chúng có thể phòng ngừa được không?
- Tôi sẽ cần thực hiện những điều chỉnh nào đối với lối sống của mình để ứng phó với các biến chứng?
- Tôi có cần thêm thuốc hoặc liệu pháp để giải quyết các biến chứng không?
- Khả năng tôi mắc lại bệnh này là bao nhiêu?
