Tổng quan
Mất ngôn ngữ Broca là gì?
Mất ngôn ngữ Broca (Broca’s aphasia) là một rối loạn ngôn ngữ biểu đạt ảnh hưởng đến khả năng nói lưu loát, nhưng không ảnh hưởng đến khả năng hiểu ngôn ngữ. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc tạo câu dài hơn bốn từ, tìm từ thích hợp hoặc phát âm chính xác. Khả năng đọc có thể tốt hơn khả năng viết.
Ví dụ về lời nói của người mắc chứng mất ngôn ngữ Broca:
- “Muốn nước bây giờ” thay vì “Tôi muốn một cốc nước.”
- “Tôi đi cửa hàng mua sữa” thay vì “Tôi sẽ đi đến cửa hàng để mua sữa.”
- “Chó chó công viên” thay vì “Có hai con chó ở công viên.”
Mất ngôn ngữ Broca, đôi khi được gọi là mất ngôn ngữ biểu đạt, là dạng phổ biến nhất của mất ngôn ngữ không lưu loát. Bệnh thường xảy ra sau tổn thương não do đột quỵ hoặc chấn thương sọ não.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Triệu chứng của mất ngôn ngữ Broca là gì?
Các triệu chứng của mất ngôn ngữ Broca ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp. Người bệnh biết mình muốn nói gì nhưng không thể diễn đạt được. Các biểu hiện có thể bao gồm:
- Khó khăn trong việc tạo câu hoàn chỉnh.
- Chỉ sử dụng một vài từ thay vì nói cả câu.
- Chủ yếu dùng danh từ và/hoặc bỏ qua các từ liên kết (như “và”, “hoặc” và “nhưng”).
- Khó khăn trong việc lặp lại các cụm từ và câu.
Mất ngôn ngữ Broca không ảnh hưởng đến trí thông minh. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc hiểu các câu dài và phức tạp, nhưng không phải lúc nào cũng vậy.
Việc cố gắng diễn đạt thành lời có thể tốn rất nhiều sức lực. Điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tinh thần và sự sẵn sàng giao tiếp với người khác. Các vấn đề thường gặp ở người mắc chứng mất ngôn ngữ Broca:
- Bực bội
- Cô lập
- Trầm cảm
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra các triệu chứng mất ngôn ngữ và khu vực não bị tổn thương, người bệnh có thể có thêm các triệu chứng khác ngoài khả năng ngôn ngữ. Ví dụ, sau đột quỵ, người bệnh có nhiều khả năng gặp khó khăn trong vận động hoặc liệt ở một bên cơ thể. Tổn thương do đột quỵ cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ kiểm soát tay và chân, dẫn đến yếu cơ.
Nguyên nhân gây mất ngôn ngữ Broca?
Tổn thương vùng Broca của não là nguyên nhân gây ra chứng mất ngôn ngữ này. Vùng Broca nằm ở thùy trán, bên trái của đầu, gần thái dương. Vùng này kiểm soát khả năng nói và phát âm.
Nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương vùng não này là đột quỵ thiếu máu cục bộ.
Các nguyên nhân khác có thể bao gồm:
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán mất ngôn ngữ Broca như thế nào?
Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh này sau khi khám thể chất, khám thần kinh, đánh giá ngôn ngữ và thực hiện các xét nghiệm. Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh. Họ có thể giới thiệu đến chuyên gia về ngôn ngữ trị liệu để đánh giá ngôn ngữ. Chuyên gia ngôn ngữ trị liệu sẽ đánh giá khả năng của bệnh nhân:
- Gọi tên đồ vật
- Lặp lại cụm từ
- Thực hiện theo lệnh
- Đọc
- Viết
Chẩn đoán hình ảnh có thể phát hiện tổn thương não, xác nhận chẩn đoán. Bác sĩ có thể chỉ định một trong các xét nghiệm sau:
Vì trầm cảm là phổ biến ở người mắc chứng mất ngôn ngữ, bệnh nhân có thể được giới thiệu đến chuyên gia sức khỏe tâm thần.
Quản lý và Điều trị
Điều trị mất ngôn ngữ Broca như thế nào?
Phương pháp điều trị mất ngôn ngữ Broca khác nhau tùy thuộc vào các triệu chứng.
Bác sĩ sẽ đề nghị ngôn ngữ trị liệu. Chuyên gia ngôn ngữ trị liệu sẽ giúp bệnh nhân tìm ra những cách hiệu quả để giao tiếp. Bệnh nhân có thể sử dụng bảng có hình ảnh và chỉ vào những gì mình muốn hoặc cần. Bác sĩ có thể dạy bệnh nhân cách sử dụng ngữ điệu du dương. Đây là phương pháp sử dụng âm điệu âm nhạc (như hát) để diễn đạt các từ hoặc cụm từ trôi chảy hơn so với nói.
Các bác sĩ đang nghiên cứu các loại thuốc và phương pháp điều trị mới cho chứng mất ngôn ngữ trong các thử nghiệm lâm sàng. Ví dụ về các thử nghiệm hiện có bao gồm kích thích từ xuyên sọ và các loại thuốc khác nhau.
Nếu bệnh nhân gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần liên quan đến chứng mất ngôn ngữ, bác sĩ sẽ đề nghị các lựa chọn điều trị cho bệnh trầm cảm.
Trong quá trình điều trị, đội ngũ chăm sóc sẽ làm việc chặt chẽ với người chăm sóc và những người thân yêu để mọi người có thể giao tiếp hiệu quả với nhau. Điều này có thể cải thiện kết quả và chất lượng cuộc sống.
Phòng ngừa
Có thể ngăn ngừa mất ngôn ngữ Broca không?
Không thể ngăn ngừa tất cả các trường hợp mất ngôn ngữ Broca. Tuy nhiên, có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh gây ra chứng mất ngôn ngữ như đột quỵ hoặc chấn thương sọ não bằng cách:
- Kiểm soát mọi tình trạng sức khỏe tiềm ẩn
- Thực hiện chế độ ăn uống và kế hoạch hoạt động thể chất lành mạnh
- Tự bảo vệ mình khỏi bị thương (ví dụ như đội mũ bảo hiểm khi chơi các môn thể thao va chạm)
Bác sĩ có thể đưa ra các khuyến nghị bổ sung cụ thể cho nhu cầu của từng người.
Tiên lượng
Mất ngôn ngữ Broca có chữa được không?
Hiện không có cách chữa trị dứt điểm chứng mất ngôn ngữ Broca. Các nhà nghiên cứu đang thực hiện các thử nghiệm lâm sàng để tìm ra các phương pháp điều trị mới.
Có thể phục hồi sau mất ngôn ngữ Broca không?
Khả năng phục hồi khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tổn thương đối với khu vực xử lý ngôn ngữ của não. Một số trường hợp có thể là tạm thời và bệnh nhân sẽ hồi phục hoàn toàn, trong khi những trường hợp khác cần được quản lý suốt đời để giúp bệnh nhân giao tiếp. Bệnh nhân có thể nhận thấy sự cải thiện về kỹ năng ngôn ngữ trong vòng hai đến sáu tháng sau đột quỵ. Ngôn ngữ trị liệu có thể giúp duy trì hoặc tăng cường những cải thiện này theo thời gian.
Sống chung với bệnh
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Hãy nói chuyện với bác sĩ nếu bản thân hoặc người thân có các triệu chứng của chứng mất ngôn ngữ, đặc biệt là sau đột quỵ hoặc tai nạn gây chấn thương đầu. Nếu đã được chẩn đoán mắc chứng mất ngôn ngữ hoặc bệnh thoái hóa thần kinh và các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn, hãy cho bác sĩ biết.
Những câu hỏi nên hỏi bác sĩ?
Bệnh nhân có thể muốn hỏi bác sĩ:
- Nguyên nhân gây ra các triệu chứng của tôi là gì?
- Tôi nên tham gia ngôn ngữ trị liệu bao lâu một lần?
- Tôi có đủ điều kiện tham gia các thử nghiệm lâm sàng không?
- Tôi có nên nói chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần không?
