Tổng quan
Mờ mắt ban đêm (quáng gà) là gì?
Mờ mắt ban đêm, hay còn gọi là quáng gà (nyctalopia), là tình trạng giảm thị lực trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc tối. Người bị quáng gà gặp khó khăn trong việc nhìn rõ vào ban đêm, trong phòng thiếu sáng hoặc khi chuyển từ môi trường sáng sang tối.
Quáng gà không phải là một bệnh riêng biệt mà là một triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau ảnh hưởng đến mắt. Tình trạng này có thể xuất hiện ở trẻ em hoặc phát triển khi trưởng thành.
Cơ chế hoạt động của thị giác trong bóng tối
Khả năng nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu phụ thuộc chủ yếu vào hai cấu trúc trong mắt:
- Võng mạc: Nằm ở phía sau mắt, chứa hai loại tế bào cảm thụ ánh sáng (photoreceptor) là tế bào hình nón và tế bào hình que. Tế bào hình nón đảm nhận chức năng nhìn màu và chi tiết sắc nét. Tế bào hình que chủ yếu đảm nhận chức năng nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu. Tế bào hình que chiếm khoảng 95% tế bào cảm thụ ánh sáng ở võng mạc, giúp điều chỉnh độ mở của đồng tử.
- Mống mắt: Chứa các cơ có chức năng điều chỉnh độ mở của đồng tử, kiểm soát lượng ánh sáng đi vào mắt. Nếu mống mắt không co lại đủ nhanh hoặc không co đủ hẹp, quá nhiều ánh sáng có thể lọt vào mắt, gây chói và khó nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng mạnh. Ngược lại, nếu mống mắt không giãn ra đủ rộng, không đủ ánh sáng sẽ đến võng mạc, gây khó khăn khi nhìn trong bóng tối.
Ngoài ra, quáng gà cũng có thể xảy ra do các bệnh lý ảnh hưởng đến đường đi của ánh sáng qua mắt. Các mô cấu tạo nên phần trước của mắt cần phải trong suốt để ánh sáng có thể đi qua. Khi các mô này bị mờ đục hoặc không cho ánh sáng đi qua đúng cách, lượng ánh sáng đến võng mạc sẽ bị hạn chế, gây khó khăn khi nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu.
Biểu hiện của quáng gà là gì?
Quáng gà có thể biểu hiện theo hai cách chính:
- Thiếu ánh sáng đến võng mạc: Cảm giác nhìn mọi vật tối hơn, mờ hơn hoặc khó tập trung. Điều này có thể xảy ra do các vấn đề ảnh hưởng đến các cấu trúc trong mắt (bình thường phải trong suốt), các bệnh lý ảnh hưởng đến võng mạc hoặc do mống mắt không giãn ra đủ rộng trong điều kiện ánh sáng yếu.
- Tế bào võng mạc không phản ứng chính xác với ánh sáng: Võng mạc là cảm biến ánh sáng, với các tế bào cảm nhận ánh sáng và chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện truyền đến não. Một số bệnh lý có thể làm hỏng hoặc làm suy yếu các tế bào này, khiến chúng phản ứng quá yếu hoặc không phản ứng với ánh sáng.
Các nguyên nhân có thể gây quáng gà
Nguyên nhân phổ biến nhất của quáng gà là gì?
Các bệnh lý gây quáng gà thường thuộc hai nhóm chính: không đủ ánh sáng đến võng mạc hoặc võng mạc không hoạt động bình thường.
Các bệnh lý ảnh hưởng đến đường đi của ánh sáng qua mắt:
- Đục thủy tinh thể: Thủy tinh thể bị mờ đục, ngăn cản ánh sáng đi vào mắt.
- Bệnh giác mạc: Sẹo giác mạc, loạn dưỡng giác mạc hoặc các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến độ trong suốt của giác mạc.
Các bệnh lý liên quan đến võng mạc:
- Viêm võng mạc sắc tố: Một nhóm các bệnh di truyền gây thoái hóa dần các tế bào hình que và tế bào hình nón ở võng mạc.
- Thiếu vitamin A: Vitamin A rất cần thiết cho chức năng của tế bào hình que.
- Bệnh võng mạc do tiểu đường: Tổn thương các mạch máu ở võng mạc do bệnh tiểu đường.
- Glaucoma: Bệnh thần kinh thị giác tiến triển gây tổn thương các tế bào thần kinh ở võng mạc.
- Hội chứng Usher: Rối loạn di truyền gây mất thính lực và thị lực, bao gồm cả quáng gà.
Ngoài ra, một số nguyên nhân ít gặp hơn của quáng gà bao gồm:
- Cận thị nặng: Tật khúc xạ khiến mắt khó nhìn rõ các vật ở xa, có thể gây khó khăn khi nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể gây quáng gà như một tác dụng phụ.
- Bệnh lý di truyền: Một số bệnh di truyền hiếm gặp có thể gây quáng gà.
Điều trị và chăm sóc
Quáng gà được điều trị như thế nào?
Điều trị quáng gà tập trung vào điều trị nguyên nhân gây bệnh. Một số bệnh lý có thể điều trị hoặc thậm chí chữa khỏi, chẳng hạn như đục thủy tinh thể hoặc thiếu vitamin A.
Đối với một số bệnh lý gây quáng gà, đặc biệt là các bệnh di truyền, không có phương pháp điều trị đặc hiệu. Trong những trường hợp này, biện pháp duy nhất là cố gắng hạn chế tác động của quáng gà hoặc các triệu chứng khác.
Do có rất nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây ra hoặc góp phần gây ra quáng gà, các phương pháp điều trị rất đa dạng. Bác sĩ nhãn khoa là người tốt nhất để cho bạn biết thêm về nguyên nhân gây bệnh và các phương pháp điều trị có thể.
Các biến chứng hoặc rủi ro có thể xảy ra nếu không điều trị quáng gà là gì?
Nhiều bệnh lý gây quáng gà cũng ảnh hưởng đến thị lực ban ngày. Chúng có thể gây khó khăn khi nhìn, làm mờ tầm nhìn, làm gián đoạn cách bạn nhìn màu sắc, v.v. Và vì hầu hết mọi người đều dựa vào thị lực rất nhiều, nên việc không thể nhìn rõ có thể gây ra những gián đoạn nghiêm trọng hoặc nguy hiểm.
Bạn có thể không nhìn đủ rõ để lái xe vào ban đêm. Lái xe trong điều kiện chạng vạng rất nguy hiểm nếu mắt bạn gặp khó khăn khi điều chỉnh giữa cảnh quan tối dần và bầu trời sáng hơn. Và lái xe sau khi trời tối có thể nguy hiểm khi mắt bạn gặp khó khăn khi điều chỉnh giữa bóng tối và các nguồn sáng khác nhau như đèn đường và đèn pha của các phương tiện khác.
Có thể ngăn ngừa quáng gà không?
Có thể ngăn ngừa được một số nguyên nhân gây quáng gà. Ví dụ, uống bổ sung vitamin A sau phẫu thuật cắt dạ dày để tránh thiếu vitamin A.
Khi nào cần gọi bác sĩ
Khi nào triệu chứng này nên được điều trị bởi bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe?
Quáng gà không phải là thứ bạn có thể tự chẩn đoán hoặc tự điều trị. Nếu bạn nhận thấy nó xảy ra, thì đó luôn là lý do để đi khám bác sĩ nhãn khoa. Mặc dù hầu hết các nguyên nhân không nguy hiểm, nhưng chúng vẫn có thể làm gián đoạn thị lực của bạn và chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp tránh được các vấn đề lớn hơn trong tương lai.
Và nếu bạn bắt đầu nhận thấy mình gặp khó khăn khi nhìn trong điều kiện tối, bạn nên tránh lái xe hoặc các hoạt động nguy hiểm tiềm tàng khác cho đến khi bạn đi khám bác sĩ nhãn khoa. Cho đến khi họ nói với bạn rằng việc tiếp tục các hoạt động đó là an toàn, tốt nhất là không nên mạo hiểm sức khỏe và sự an toàn của bản thân hoặc người khác.
Các câu hỏi thường gặp khác
Quáng gà có phải là một dạng khuyết tật không?
Có, nhưng luật pháp và quy định nơi bạn sống cũng là một yếu tố. Một số nơi có luật pháp và quy định công nhận quáng gà là một dạng suy giảm thị lực. Những nơi khác có thể không. Nếu bạn không chắc chắn, bác sĩ nhãn khoa có thể đưa ra chẩn đoán chính thức và đưa ra hướng dẫn về những gì bạn cần để tìm kiếm sự bảo vệ khuyết tật hoặc giới thiệu bạn đến các chuyên gia khác có thể giúp đỡ.
Lời khuyên từ VICAS.VN
Sợ bóng tối là điều xảy ra với cả người lớn — đặc biệt là khi họ không thể nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc tối. Quáng gà có thể xảy ra vì nhiều lý do, hầu hết trong số đó có thể điều trị được.
Nếu bạn bắt đầu nhận thấy mình gặp khó khăn khi nhìn vào ban đêm hoặc ở những nơi tối tăm, hãy nói chuyện với bác sĩ nhãn khoa. Họ có thể xác định nguyên nhân gây ra vấn đề của bạn và giúp tìm cách điều trị nguyên nhân hoặc khắc phục các tác động của nó. Quan trọng nhất, họ có thể giúp bạn tìm cách khắc phục hoặc không sợ hãi những gì bạn không thể nhìn thấy.
