Tổng quan
Nang nhầy sàn miệng (Ranula) là gì?
Nang nhầy sàn miệng, hay còn gọi là ranula, là một dạng u nang hình thành ở sàn miệng, bên dưới lưỡi. Bên trong chứa đầy nước bọt, ranula hình thành do tuyến nước bọt bị tắc nghẽn hoặc tổn thương.
Thông thường, tuyến nước bọt khỏe mạnh sẽ dẫn nước bọt trực tiếp vào miệng. Khi tuyến nước bọt bị tắc hoặc tổn thương, nước bọt có thể tràn vào các mô xung quanh, tích tụ dần và tạo thành u nang.
Có hai loại ranula:
- Ranula đơn giản: Gây sưng giới hạn ở sàn miệng.
- Ranula lặn: Sưng lan xuống vùng cổ.
Nang nhầy sàn miệng có nguy hiểm không?
Ranula không phải là bệnh nguy hiểm hay ung thư, một số trường hợp có thể tự khỏi. Tuy nhiên, một số ranula có thể phát triển lớn, gây khó khăn cho việc thở hoặc nuốt. Trong những trường hợp này, cần điều trị.
Ai có thể bị nang nhầy sàn miệng?
Bất kỳ ai ở mọi lứa tuổi và giới tính đều có thể bị ranula. Thống kê cho thấy bệnh phổ biến hơn ở trẻ em và người lớn từ 20 đến 40 tuổi.
Ranula cũng phổ biến hơn ở một số khu vực trên thế giới, chẳng hạn như người Maori ở New Zealand và người Polynesia ở các đảo Thái Bình Dương.
Tần suất mắc nang nhầy sàn miệng?
Mặc dù ranula là một trong những rối loạn tuyến nước bọt phổ biến nhất, nhưng nhìn chung bệnh không quá phổ biến. Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ mắc bệnh là 0,2 trên 1000 người.
Triệu chứng và nguyên nhân
Triệu chứng của nang nhầy sàn miệng là gì?
Các triệu chứng của ranula có thể bao gồm:
- Xuất hiện khối u trong suốt hoặc hơi xanh ở sàn miệng. Đây là triệu chứng phổ biến nhất.
- Sưng to rồi lại xẹp xuống. Ranula thường bắt đầu với đường kính khoảng 5-7,5cm. Đôi khi chúng tự vỡ ra, nhưng sau đó lại đầy lên và có thể lớn hơn theo thời gian. Nếu bạn bị ranula lặn, bạn có thể chỉ nhận thấy sưng ở cổ.
Nếu ranula tiếp tục tăng kích thước, nó có thể dẫn đến:
- Khó nuốt.
- Khó nói.
- Khó thở.
Ranula thường không gây đau. Nhưng nếu tích tụ quá nhiều chất lỏng, một số người có thể cảm thấy khó chịu do áp lực.
Nguyên nhân gây nang nhầy sàn miệng?
Ranula hình thành khi nước bọt chảy vào các mô xung quanh tuyến nước bọt thay vì chảy vào miệng. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này. Ranula có thể là kết quả của:
- Tuyến nước bọt bị tắc nghẽn hoặc tổn thương.
- Chấn thương hoặc tổn thương miệng.
Trong một số trường hợp, không có nguyên nhân rõ ràng.
Nang nhầy sàn miệng có lây không?
Không. Ranula không lây vì không do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra.
Chẩn đoán và xét nghiệm
Chẩn đoán nang nhầy sàn miệng bằng cách nào?
Bác sĩ thường nghi ngờ ranula do vị trí đặc trưng của nó trong miệng. Vùng sưng thường dễ dàng nhận thấy. Để xác nhận chẩn đoán, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh, bao gồm:
- Siêu âm: Sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của các mô mềm trong miệng và cổ.
- Chụp CT (cắt lớp vi tính): Sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết về miệng, cổ và các cấu trúc xung quanh.
- MRI (chụp cộng hưởng từ): Sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết về các mô mềm trong miệng và cổ.
Điều trị
Điều trị nang nhầy sàn miệng bằng cách nào?
Mặc dù một số ranula đơn giản có thể tự khỏi theo thời gian, nhưng nhiều trường hợp cần điều trị. Việc điều trị ranula phụ thuộc vào kích thước của u nang và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
Bác sĩ có thể đề nghị chọc hút bằng kim, rạch và dẫn lưu, mở thông nang hoặc phẫu thuật cắt bỏ ranula.
Chọc hút bằng kim
Bác sĩ sử dụng kim để hút chất lỏng từ ranula. Vì thủ thuật này không khắc phục được vấn đề cơ bản, ranula có thể tái phát.
Rạch và dẫn lưu
Bác sĩ rạch một đường nhỏ để dẫn lưu ranula. Tương tự như chọc hút bằng kim, thủ thuật này không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ, do đó có thể tái phát.
Mở thông nang (Marsupialization)
Phương pháp điều trị này bao gồm rạch một đường nhỏ vào u nang và khâu các mép vết rạch để giữ cho nó mở. Điều này cho phép ranula tự do thoát dịch.
Phẫu thuật cắt bỏ ranula
Trong thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ ranula cũng như tuyến nước bọt gây ra vấn đề. Nếu chỉ cắt bỏ u nang mà không cắt bỏ tuyến, ranula mới có thể hình thành sau này. Phẫu thuật cắt bỏ ranula và tuyến mang lại cơ hội giải quyết triệt để nhất.
Tác dụng phụ và biến chứng của điều trị nang nhầy sàn miệng?
Luôn có nguy cơ ranula sẽ tái phát sau khi điều trị, mặc dù tái phát rất hiếm sau khi cắt bỏ hoàn toàn tuyến nước bọt. Tái phát phổ biến hơn ở những người trải qua chọc hút bằng kim, rạch và dẫn lưu và mở thông nang.
Một số tác dụng phụ thường gặp sau điều trị ranula bao gồm:
- Khó chịu nhẹ.
- Sưng tấy.
- Bầm tím.
Các biến chứng sau khi cắt bỏ tuyến nước bọt rất hiếm, nhưng có thể xảy ra. Gọi cho bác sĩ nếu bạn gặp phải:
- Chảy máu nhiều từ vị trí phẫu thuật.
- Các dấu hiệu nhiễm trùng, bao gồm chảy dịch, ớn lạnh hoặc sốt trên 38,3°C.
- Tê lưỡi.
- Đau không cải thiện khi dùng thuốc.
Mất bao lâu để hồi phục sau điều trị nang nhầy sàn miệng?
Nếu bác sĩ dẫn lưu ranula, bạn sẽ chỉ mất vài ngày để lành. Nhưng nếu bạn phẫu thuật cắt bỏ ranula và tuyến nước bọt, thì quá trình hồi phục sẽ mất khoảng một đến hai tuần.
Bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn một danh sách các hướng dẫn chi tiết sau phẫu thuật. Hãy tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn này.
Phòng ngừa
Làm thế nào để giảm nguy cơ mắc nang nhầy sàn miệng?
Không có cách nào được biết để ngăn ngừa ranula vì chúng xảy ra do chấn thương, hoặc đôi khi, không có nguyên nhân.
Tiên lượng
Nang nhầy sàn miệng có tự khỏi không?
Trong một số trường hợp, ranula có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Nhưng nếu bạn bị ranula tăng kích thước hoặc cản trở việc thở và nuốt, thì cần phải điều trị.
Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi bị nang nhầy sàn miệng?
Nếu bạn bị ranula to ra và cản trở việc thở hoặc nuốt, hãy nói chuyện với bác sĩ. Họ có thể giúp xác định loại điều trị nào là tốt nhất.
Ranula thường không nghiêm trọng và hầu hết mọi người đều hồi phục nhanh chóng sau khi điều trị.
Khi nào tôi có thể đi làm hoặc đi học trở lại?
Nếu bạn đã phẫu thuật cắt bỏ ranula và tuyến nước bọt, có lẽ bạn sẽ cần nghỉ làm hoặc nghỉ học khoảng một tuần. Nếu bạn đã thực hiện một thủ thuật ít xâm lấn hơn, chẳng hạn như chọc hút bằng kim, bạn sẽ có thể trở lại các hoạt động bình thường sau một hoặc hai ngày.
Sống chung với nang nhầy sàn miệng
Khi nào tôi nên đi khám bác sĩ?
Gọi cho bác sĩ bất cứ khi nào bạn nhận thấy cục u, vết sưng hoặc các bất thường khác dưới lưỡi. Bác sĩ có thể theo dõi tình trạng của bạn. Hoặc, tùy thuộc vào kích thước của ranula, họ có thể đề nghị điều trị.
