Tổng quan
Thế nào là ngôi thai ngược?
Ngôi thai ngược (sinh ngôi ngược hoặc trình ngôi ngược) là tình trạng thai nhi có mông hoặc chân hướng xuống dưới, chuẩn bị ra khỏi âm đạo của người mẹ trước. Điều này có nghĩa là đầu của em bé hướng lên phía ngực và phần thân dưới gần âm đạo nhất.
Thông thường, thai nhi sẽ ở tư thế đầu hướng xuống dưới, hay còn gọi là ngôi chỏm khi sinh. Mặc dù hầu hết các em bé cuối cùng sẽ tự xoay chuyển về vị trí này, nhưng một số trường hợp thì không. Nếu thai nhi vẫn ở ngôi ngược khi thai kỳ đạt 37 tuần, các lựa chọn sinh nở có thể thay đổi. Lý do là vì có những rủi ro nhất định khi sinh thường ngôi ngược. Trong nhiều trường hợp, mổ lấy thai là lựa chọn an toàn và tốt nhất.
Khi nào thì thai nhi quay đầu xuống?
Ngôi ngược khá phổ biến trong giai đoạn đầu thai kỳ, nhưng hầu hết thai nhi sẽ tự xoay về vị trí đầu hướng xuống trước tuần thứ 36 của thai kỳ.
Ngôi thai ngược có phải là bất thường?
Ngôi ngược không phải là vị trí điển hình ở những thai kỳ đủ tháng. Tỷ lệ ngôi ngược chỉ chiếm khoảng 3% đến 4% trong số tất cả các ca mang thai đủ tháng (39 và 40 tuần).
Các kiểu ngôi thai ngược
Có bốn kiểu ngôi thai ngược khác nhau:
- Ngôi mông: Mông của em bé hướng về phía âm đạo. Hai chân duỗi thẳng lên phía trước thân (bàn chân gần mặt).
- Ngôi mông hoàn toàn: Mông của em bé hướng xuống dưới, cả hông và đầu gối đều gập (thai nhi ngồi trên hai chân đã gập).
- Ngôi chân: Một hoặc cả hai bàn chân của em bé hướng xuống dưới và sẽ ra ngoài trước phần còn lại của cơ thể.
- Ngôi ngang: Em bé nằm ngang trong tử cung thay vì nằm dọc. Điều này có nghĩa là vai của em bé sẽ đi vào âm đạo trước.
Vị trí thai lý tưởng là khi em bé ở tư thế đầu hướng xuống, quay mặt về phía lưng mẹ, cằm gập vào ngực. Gáy của em bé sẵn sàng đi vào âm đạo.
Sinh ngôi ngược có an toàn không?
Nếu bạn dự định sinh thường, ngôi ngược có thể thay đổi kế hoạch này. Khi em bé ở ngôi ngược, sinh thường có thể phức tạp và nguy hiểm. Bác sĩ có thể tự tin khi cố gắng sinh thường ngôi ngược, nhưng trong hầu hết các trường hợp, họ sẽ đề nghị mổ lấy thai.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Làm sao để biết thai nhi có ngôi ngược?
Bạn có thể tự nhận biết ngôi thai, đặc biệt nếu đã từng mang thai và em bé ở tư thế đầu hướng xuống. Vị trí bạn cảm thấy những cục u và cú đá có thể cho biết thai nhi có ngôi ngược. Ví dụ, bạn có thể cảm thấy những cú đá ở vùng xương chậu thay vì dưới xương sườn. Bạn có thể cảm thấy một cục cứng ở xương sườn.
Từ khoảng tam cá nguyệt thứ ba trở đi, bác sĩ sẽ ấn vào một số khu vực nhất định trên bụng của bạn để xác định xem thai nhi có ngôi ngược hay không. Nếu họ phát hiện ngôi ngược trước tuần thứ 36, họ sẽ cho thêm thời gian để thai nhi tự xoay chuyển về vị trí thuận lợi hơn.
Mang thai ngôi ngược có đau hơn không?
Không, vị trí của thai nhi thường không ảnh hưởng đến cảm giác đau hoặc khó chịu của bạn trong thai kỳ. Những cử động bạn cảm thấy chỉ khác so với khi thai nhi ở tư thế đầu hướng xuống.
Nguyên nhân gây ra ngôi thai ngược?
Không phải lúc nào cũng xác định được nguyên nhân khiến thai nhi ở ngôi ngược. Một số yếu tố có thể góp phần vào tình trạng này bao gồm:
- Có nhiều hơn một thai nhi trong tử cung (đa thai).
- Có quá nhiều hoặc quá ít nước ối.
- Hình dạng tử cung bất thường.
- U xơ tử cung.
- Nhau tiền đạo.
- Sinh non.
Dị tật bẩm sinh có gây ra ngôi thai ngược không?
Có, dị tật bẩm sinh có thể khiến thai nhi ở ngôi ngược. Một số bệnh về cơ hoặc xương có thể làm tăng khả năng thai nhi ở ngôi ngược vì chúng không thể di chuyển về vị trí đầu hướng xuống khi mắc các bệnh ảnh hưởng đến khả năng vận động.
Các biến chứng của ngôi thai ngược?
Ngôi thai ngược thường không ảnh hưởng đến quá trình mang thai. Các biến chứng chủ yếu xảy ra khi đến thời điểm sinh nở. Một số ca sinh ngôi ngược có thể thực hiện qua đường âm đạo, nhưng có những rủi ro nhất định.
Những rủi ro khi sinh thường ngôi ngược bao gồm:
- Tổn thương chân hoặc tay của em bé, chẳng hạn như trật khớp hoặc gãy xương.
- Đầu của em bé có thể bị mắc kẹt.
- Các vấn đề về dây rốn. Dây rốn có thể bị dẹt hoặc xoắn trong quá trình sinh. Điều này có thể gây tổn thương thần kinh hoặc não do thiếu oxy lên não của em bé.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán ngôi thai ngược bằng cách nào?
Bác sĩ có thể xác định vị trí của thai nhi bằng cách đặt tay lên những vị trí nhất định trên bụng của bạn. Bằng cách cảm nhận vị trí của đầu, lưng và mông, thông thường có thể biết được bộ phận nào của em bé sẽ ra trước. Siêu âm có thể xác nhận xem em bé có ở ngôi ngược hay không.
Khi nào thì chẩn đoán ngôi thai ngược?
Thai nhi thường ở ngôi ngược vào một thời điểm nào đó trong thai kỳ. Nhưng ngôi ngược chỉ trở nên quan trọng khi bạn gần đến tuần thứ 36 của thai kỳ. Cho đến thời điểm này, thai nhi thường tự xoay về vị trí đầu hướng xuống. Bác sĩ sẽ kiểm tra bụng của bạn trong các lần khám ở tam cá nguyệt thứ ba để xem thai nhi có ở ngôi ngược hay không. Chẩn đoán “chính thức” thường chỉ được đưa ra khi thai kỳ đạt 37 tuần.
Thai nhi có thể tự xoay chuyển muộn nhất là khi nào?
Sau 37 tuần, em bé thường không tự xoay chuyển được nữa do không gian hạn chế. Bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về các lựa chọn sinh nở.
Quản lý và Điều trị
Các lựa chọn sinh con ngôi ngược?
Nếu thai nhi vẫn ở ngôi ngược khi thai kỳ đạt 37 tuần, có ba lựa chọn có thể được cân nhắc:
- Xoay thai nhi từ tuần 37 đến 38.
- Lên kế hoạch mổ lấy thai từ tuần 39 đến 40.
- Hầu hết các bác sĩ sẽ tránh sinh thường ngôi ngược trừ khi em bé đã xuống rất thấp và sẵn sàng chào đời.
Bác sĩ có cố gắng xoay thai nhi nếu ngôi ngược?
Nếu em bé ở ngôi ngược, bác sĩ có thể xem xét xoay thai để bạn có thể sinh thường. Điều này thực sự phụ thuộc vào tiền sử sức khỏe, tình trạng thai kỳ và mong muốn sinh nở của bạn. Trong một số trường hợp, việc cố gắng xoay thai nhi là quá rủi ro và không an toàn.
Chuyển ngôi thai ngoài (ECV) là phương pháp phổ biến nhất mà các bác sĩ sử dụng để xoay thai nhi. Bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật này trong bệnh viện. Nó bao gồm việc đặt tay lên bụng của bạn và ấn mạnh để xoay em bé về vị trí đầu hướng xuống khi em bé vẫn còn trong tử cung. Có những rủi ro khi thực hiện ECV và nó không phải lúc nào cũng thành công. Bác sĩ sẽ thảo luận xem liệu việc xoay thai nhi có phải là một lựa chọn cho bạn hay không. Nếu thủ thuật thành công, bạn sẽ có thể sinh thường. Nếu không thành công, bác sĩ sẽ lên lịch mổ lấy thai vào một ngày sau đó.
Thai nhi ngôi ngược có tự xoay chuyển được không?
Hầu hết thai nhi sẽ tự xoay về vị trí đầu hướng xuống trước khi đến đủ tháng (37 tuần). Nếu em bé vẫn ở ngôi ngược vào thời điểm này, bác sĩ sẽ theo dõi bạn bằng cách chăm sóc trước khi sinh định kỳ và xác định thời điểm lên lịch chuyển ngôi thai ngoài hoặc mổ lấy thai.
Làm thế nào để tự xoay thai nhi nếu ngôi ngược?
Bạn có thể thử tự xoay thai nhi về vị trí đầu hướng xuống tại nhà. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không có bằng chứng khoa học nào chứng minh các phương pháp này có hiệu quả:
- Tư thế cây cầu: Nằm trên sàn, hai chân co lại và bàn chân đặt phẳng trên mặt đất. Nâng hông và xương chậu lên thành tư thế cây cầu. Giữ tư thế này trong 10 hoặc 15 phút, vài lần một ngày.
- Tư thế em bé: Nghỉ ngơi trong tư thế em bé trong 10 đến 15 phút. Nó có thể giúp thư giãn các cơ vùng chậu và tử cung của bạn. Bạn cũng có thể đung đưa tới lui trên cả bốn chi hoặc xoay tròn xương chậu.
- Tư thế quỳ: Trên một bề mặt thoải mái, quỳ bằng cả hai tay và đầu gối để tử cung được thả lỏng. Bạn cũng có thể đung đưa tới lui hoặc từ bên này sang bên kia.
- Âm nhạc: Đặt tai nghe hoặc loa ở phía dưới tử cung để khuyến khích em bé xoay chuyển.
- Nhiệt độ: Thử đặt vật gì đó lạnh ở phía trên bụng, nơi đầu của em bé ở. Sau đó, đặt vật gì đó ấm ở phía dưới bụng.
Một kỹ thuật nắn chỉnh cột sống, được gọi là kỹ thuật Webster, cũng có thể giúp tử cung của bạn thư giãn. Một số bác sĩ thậm chí còn khuyên dùng châm cứu. Cả hai kỹ thuật này cần được thực hiện bởi một chuyên gia được bác sĩ của bạn giới thiệu.
Phòng ngừa
Làm thế nào để giảm nguy cơ sinh con ngôi ngược?
Không có biện pháp nào có thể ngăn ngừa thai nhi ở ngôi ngược.
Tiên lượng
Có thể sinh thường khi thai nhi ngôi ngược không?
Có thể sinh thường khi thai nhi ngôi ngược. Tuy nhiên, nó có thể nguy hiểm hơn và nguy cơ chấn thương cao hơn nhiều. Rủi ro lớn nhất liên quan đến chấn thương chân tay của em bé và thiếu oxy do các vấn đề về dây rốn (chèn ép hoặc xoắn dây rốn) hoặc khó khăn trong việc đưa vai và đầu của em bé ra ngoài.
Các bác sĩ có trình độ chuyên môn khác nhau về sinh thường khi thai nhi ngôi ngược. Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về những rủi ro và lợi ích của các loại hình sinh nở khác nhau và những gì họ khuyên dựa trên tình huống của bạn.
Mổ lấy thai ngôi ngược có khó hơn không?
Việc mổ lấy thai khi thai nhi ngôi ngược có thể hơi khó hơn một chút, nhưng các bác sĩ sản khoa thường quen với việc mổ lấy thai theo cách này. Nó bao gồm một vài bước khác nhau, chẳng hạn như rạch một đường rộng hơn hoặc điều khiển em bé theo một cách khác so với khi em bé không ở ngôi ngược.
Trẻ sinh ngôi ngược có gặp các vấn đề sức khỏe sau này không?
Không. Hầu hết trẻ em sinh ngôi ngược đều khỏe mạnh và không gặp các biến chứng sức khỏe do ngôi thai khi sinh. Bác sĩ nhi khoa sẽ kiểm tra hông của em bé sau khi sinh và đưa ra các khuyến nghị theo dõi nếu cần thiết.
Sống chung
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Liên hệ với bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây trong thai kỳ:
- Chảy máu âm đạo.
- Đau bụng dữ dội.
- Giảm cử động của thai nhi.
- Vỡ ối.
Những câu hỏi nên hỏi bác sĩ?
Khi biết em bé ở ngôi ngược có thể khiến bạn lo lắng về việc sinh nở. Hoàn toàn tự nhiên khi bạn có những câu hỏi. Một số câu hỏi bạn có thể hỏi bác sĩ bao gồm:
- Những lợi ích và rủi ro của việc xoay thai nhi là gì?
- Bác sĩ có khuyên nên mổ lấy thai nếu em bé vẫn ở ngôi ngược không?
- Những rủi ro sức khỏe cho tôi và em bé nếu sinh thường là gì?
Các câu hỏi thường gặp
Tôi có cần mổ lấy thai nếu em bé ở ngôi ngược không?
Thông thường, mổ lấy thai là cách an toàn nhất để sinh con. Nguy cơ phát triển các biến chứng của bạn cao hơn nhiều nếu bác sĩ cố gắng sinh thường. Tuy nhiên, một số bác sĩ cảm thấy thoải mái khi thực hiện sinh thường ngôi ngược. Bạn nên thảo luận về những rủi ro với bác sĩ của bạn.
Quá trình chuyển dạ bắt đầu như thế nào nếu em bé ở ngôi ngược?
Ngôi thai ngược không làm thay đổi một số dấu hiệu đầu tiên của quá trình chuyển dạ, như co thắt hoặc vỡ ối. Nếu bác sĩ lên lịch mổ lấy thai vì em bé ở ngôi ngược, họ thường lên lịch mổ vào khoảng tuần thứ 39 để giảm khả năng bạn chuyển dạ (và cần phải mổ cấp cứu).
