Phù kết mạc, hay còn gọi là chemosis, là tình trạng sưng phù của kết mạc. Kết mạc là lớp màng trong suốt bao phủ tròng trắng mắt và mặt trong của mí mắt.
Kết mạc đóng vai trò là lớp bảo vệ ngoài cùng cho bề mặt nhãn cầu, bao gồm cả giác mạc (lớp màng bảo vệ đồng tử và mống mắt).
Trong trường hợp nhẹ, phù kết mạc có thể khó nhận biết. Bạn có thể thấy một vùng nhỏ hơi gồ lên hoặc như một mụn nước trên tròng trắng mắt, thường có màu vàng nhạt. Khi phù kết mạc ảnh hưởng đến lớp kết mạc lót bên trong mí mắt, mí mắt có thể trông sưng húp. Trong trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể gặp khó khăn khi nhắm mắt hoàn toàn.
Nguyên nhân gây phù kết mạc
Phù kết mạc xảy ra khi kết mạc bị tổn thương hoặc kích ứng. Phản ứng tự nhiên của cơ thể là tăng cường lưu lượng máu, tế bào miễn dịch và các chất lỏng khác đến khu vực bị ảnh hưởng, dẫn đến sưng phù.
Các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Dị ứng: Phản ứng dị ứng với phấn hoa, lông thú cưng, bụi hoặc các tác nhân gây dị ứng khác có thể gây viêm kết mạc và phù kết mạc.
- Viêm kết mạc (đau mắt đỏ): Nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm có thể gây viêm kết mạc, dẫn đến phù nề.
- Phẫu thuật mắt: Phù kết mạc có thể xảy ra sau các phẫu thuật mắt như phẫu thuật mí mắt (blepharoplasty).
- Chấn thương mắt: Bất kỳ chấn thương nào cho mắt, chẳng hạn như dụi mắt quá mạnh, có thể gây phù kết mạc.
- Hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA): Tình trạng này có thể gây ra phù kết mạc do tăng áp lực tĩnh mạch chủ trên.
- Phù mạch di truyền: Tình trạng di truyền hiếm gặp này có thể gây phù mạch ở nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể, bao gồm cả kết mạc.
Ít gặp hơn:
- Các chất kích ứng hóa học và hạt nhỏ: Các chất ô nhiễm như khói, bụi bẩn có thể bám vào kết mạc và gây kích ứng. Hóa chất trong các sản phẩm tẩy rửa gia dụng cũng có thể gây ra tình trạng này nếu chúng bắn vào mắt.
- Bệnh tự miễn: Một ví dụ là bệnh Graves, một tình trạng trong đó hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp. Bệnh Graves cũng có thể gây ra các triệu chứng ở mắt, bao gồm cả phù kết mạc.
- Các bệnh về dây thần kinh: Tổn thương dây thần kinh vận nhãn, dây thần kinh kiểm soát chuyển động của mắt, có thể gây ra phù kết mạc.
- Thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra phù kết mạc như một tác dụng phụ. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn nhạy cảm hoặc bị dị ứng với một thành phần nào đó trong thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ.
- Suy tim: Suy tim có thể gây ra sự tích tụ chất lỏng trong khắp cơ thể (tăng thể tích máu). Điều đó có thể bao gồm phù kết mạc do sự tích tụ chất lỏng trong kết mạc.
Điều trị phù kết mạc
Việc điều trị phù kết mạc phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
- Thuốc kháng sinh: Được sử dụng để điều trị phù kết mạc do nhiễm trùng vi khuẩn.
- Thuốc chống viêm: Giúp giảm viêm và sưng tấy.
- Chườm lạnh: Một biện pháp khắc phục tại nhà phổ biến để giảm sưng tấy nhẹ.
Các phương pháp điều trị khác có thể cần thiết tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra phù kết mạc. Bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc mắt là nguồn thông tin tốt nhất về các lựa chọn điều trị được khuyến nghị cho trường hợp cụ thể của bạn.
Các biện pháp tại nhà
Trong trường hợp nhẹ, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau tại nhà để giảm triệu chứng:
- Chườm lạnh: Chườm túi rau đông lạnh bọc trong khăn hoặc túi chườm lạnh lên mặt trong 20 phút mỗi lần để giúp giảm sưng. Không chườm đá trực tiếp lên da hoặc quá 20 phút, vì có thể gây tổn thương hoặc thậm chí tê cóng.
- Sử dụng nước mắt nhân tạo: Giúp tăng cường độ ẩm và bôi trơn cho mắt, làm dịu các triệu chứng khó chịu.
- Uống thuốc dị ứng không kê đơn: Nếu phù kết mạc liên quan đến dị ứng nhẹ, thuốc kháng histamine như diphenhydramine (Benadryl®) có thể giúp điều trị phản ứng.
Phòng ngừa phù kết mạc
Một số nguyên nhân gây phù kết mạc có thể phòng ngừa được, nhưng nhiều nguyên nhân xảy ra không thể đoán trước hoặc vì những lý do bạn không thể kiểm soát. Các bước bạn có thể thực hiện để ngăn ngừa phù kết mạc bao gồm:
- Rửa tay thường xuyên: Các bệnh như viêm kết mạc dễ dàng lây lan sang mắt từ bàn tay không được rửa sạch. Điều này cũng có thể giúp ngăn ngừa phù kết mạc do các chất kích ứng hóa học.
- Bảo vệ mắt: Đeo kính bảo hộ hoặc các biện pháp bảo vệ mắt khác luôn là một ý kiến hay khi tham gia vào một hoạt động mà có thể có vật gì đó bắn vào mắt bạn.
- Kiểm soát dị ứng: Nếu bạn bị dị ứng hoặc nghi ngờ mình bị dị ứng, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Họ có thể xác định xem bạn có bị dị ứng hay không hoặc giới thiệu bạn đến một chuyên gia về dị ứng, người có thể giúp đỡ.
- Không dụi mắt: Nếu có thứ gì đó gây kích ứng mắt bạn, có thể rất khó để cưỡng lại thôi thúc dụi mắt. Nhưng làm như vậy có thể làm cho vấn đề tồi tệ hơn hoặc gây ra tổn thương dẫn đến phù kết mạc. Nếu bạn cảm thấy như có thứ gì đó trong mắt, hãy thử rửa mắt bằng nước. Nếu điều đó không giúp ích, bạn nên đi khám.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Bạn cần được chăm sóc y tế nếu phù kết mạc trở nên nghiêm trọng hơn hoặc xảy ra do một số nguyên nhân nhất định.
Nếu bạn bị phù kết mạc và bất kỳ điều nào sau đây xảy ra, bạn nên được chăm sóc y tế càng sớm càng tốt:
- Khó nhắm mắt hoàn toàn.
- Thị lực mờ hoặc giảm.
- Nhạy cảm với ánh sáng.
- Cảm giác như có thứ gì đó mắc kẹt trong mắt bạn (ngay cả khi bạn không thể nhìn thấy nó).
- Tiết dịch nhiều từ mắt bạn (đặc biệt nếu có màu xanh lá cây hoặc màu vàng).
- Đau mắt.
- Chảy máu ở tròng trắng mắt.
Danh sách trên chỉ chứa một vài lý do để tìm kiếm sự chăm sóc y tế cho một chấn thương hoặc bệnh liên quan đến mắt. Khi nghi ngờ, bạn nên luôn thận trọng và tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Làm như vậy có thể giúp bạn tránh các vấn đề về mắt hoặc thị lực lâu dài.
Các câu hỏi thường gặp
Phù kết mạc kéo dài bao lâu?
Thời gian phù kết mạc kéo dài phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là nguyên nhân gây ra nó. Một số nguyên nhân sẽ biến mất trong vòng vài ngày. Những nguyên nhân khác có thể kéo dài hàng tuần hoặc hơn. Chuyên gia chăm sóc mắt của bạn có thể cho bạn biết những gì bạn nên mong đợi với phù kết mạc của mình và những gì bạn có thể làm để giúp mắt bạn phục hồi dễ dàng hơn.
Cách nhanh nhất để loại bỏ phù kết mạc là gì?
Không có cách nhanh chóng để loại bỏ phù kết mạc ngoài việc điều trị bất cứ điều gì gây ra nó. Thời gian để nó biến mất phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nó, (các) phương pháp điều trị bạn nhận được và hơn thế nữa. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể cho bạn biết về thời gian cần thiết để nó biến mất và những gì bạn có thể làm để quá trình đó diễn ra suôn sẻ và nhanh chóng nhất có thể.
Phù kết mạc có thể gây khó chịu và lo lắng. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, bệnh thường nhẹ và có thể điều trị được. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của phù kết mạc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
