Tổng quan
Rách sụn chêm hình quai xách là gì?
Đây là một vết rách ở sụn chêm hình lưỡi liềm, một miếng đệm bằng sụn cứng, đàn hồi nằm trong khớp gối. Sụn chêm có vai trò như một miếng đệm giữa xương đùi và xương chày, giúp hấp thụ lực tác động lên gối và giữ cho gối ổn định.
Trong trường hợp rách sụn chêm hình quai xách, một vết rách hình thành ở trung tâm sụn chêm. Vết rách này đẩy mép trong của sụn chêm về phía giữa gối. Do hai đầu của sụn chêm vẫn dính vào khớp gối và mép ngoài vẫn cong, nó trông giống như một quai xách của một cái xô.
Các loại rách sụn chêm hình quai xách khác nhau là gì?
Ở mỗi đầu gối, bạn có một sụn chêm bên và một sụn chêm giữa. Sụn chêm bên cong quanh mép ngoài của đầu gối. Sụn chêm giữa cong quanh mép trong. Rách sụn chêm hình quai xách có thể ảnh hưởng đến sụn chêm bên hoặc sụn chêm giữa, nhưng phổ biến hơn ở sụn chêm giữa.
Rách sụn chêm hình quai xách ảnh hưởng đến ai?
Rách sụn chêm hình quai xách có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng có nhiều khả năng xảy ra hơn nếu bạn chơi thể thao hoặc tập thể dục thường xuyên. Vặn đầu gối khi chạy hoặc xoay người có thể gây ra rách sụn chêm hình quai xách.
Rách sụn chêm hình quai xách phổ biến như thế nào?
Rách sụn chêm là một trong những chấn thương đầu gối phổ biến nhất. Rách hình quai xách chiếm khoảng 10% tổng số các trường hợp rách sụn chêm. Loại chấn thương này phổ biến hơn ở nam giới trẻ tuổi.
Rách sụn chêm hình quai xách ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Nếu không được điều trị, rách sụn chêm hình quai xách có thể dẫn đến viêm khớp gối và đau đầu gối kéo dài. Rách sụn chêm cũng làm giảm sự ổn định của đầu gối. Nếu không có một đầu gối ổn định, bạn có nguy cơ cao bị một chấn thương đầu gối khác, chẳng hạn như rách dây chằng chéo trước (ACL).
Triệu chứng và Nguyên nhân
Các triệu chứng của rách sụn chêm hình quai xách là gì?
Nếu bạn bị rách sụn chêm hình quai xách, bạn có thể nhận thấy:
- Không thể duỗi thẳng chân hoàn toàn.
- Đau đầu gối.
- Khóa khớp gối, cảm giác kẹt hoặc cảm thấy như bạn không thể di chuyển đầu gối.
- Âm thanh “bật” tại thời điểm bị thương.
- Cứng khớp và sưng ở đầu gối.
Nếu bạn bị rách sụn chêm, bạn có thể không bị đau dữ dội ngay lập tức. Bạn thậm chí có thể cảm thấy như bạn có thể tiếp tục đi bộ hoặc chơi thể thao. Nhưng trong vòng hai đến ba ngày tới, đầu gối của bạn có thể bị sưng, cứng hoặc đau.
Nguyên nhân gây rách sụn chêm hình quai xách là gì?
Hầu hết các trường hợp rách hình quai xách xảy ra khi bạn đột ngột vặn hoặc xoay đầu gối khi chơi thể thao hoặc tập thể dục. Chơi các môn thể thao đòi hỏi bạn phải xoay người hoặc bắt đầu và dừng lại nhanh chóng là một nguyên nhân phổ biến.
Bạn cũng có thể bị rách sụn chêm nếu bạn trượt, ngã hoặc bước lên một bề mặt không bằng phẳng. Một số người vô tình vặn đầu gối khi thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như ra khỏi giường hoặc đứng dậy khỏi ghế.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Rách sụn chêm hình quai xách được chẩn đoán như thế nào?
Đầu tiên, bác sĩ sẽ thực hiện khám sức khỏe. Hãy cho bác sĩ biết cảm giác ở đầu gối của bạn như thế nào và khi nào bạn bắt đầu nhận thấy các triệu chứng.
Bác sĩ có thể thực hiện Nghiệm pháp McMurray hoặc Nghiệm pháp Thessaly, trong đó họ nhẹ nhàng xoay hoặc di chuyển chân của bạn theo các hướng khác nhau. Xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định loại chấn thương đầu gối mà bạn có thể mắc phải.
Những xét nghiệm nào chẩn đoán rách sụn chêm hình quai xách?
Sau khi khám sức khỏe, bạn có thể cần các xét nghiệm hình ảnh. Các xét nghiệm này chụp ảnh bên trong đầu gối của bạn để bác sĩ có thể nhìn thấy sụn chêm và các mô khác. Các xét nghiệm của bạn có thể bao gồm:
- Chụp X-quang: Mặc dù X-quang không thể hiển thị trực tiếp sụn chêm, nhưng nó có thể giúp loại trừ các vấn đề khác ở đầu gối, chẳng hạn như gãy xương.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI sử dụng sóng radio và nam châm mạnh để tạo ra hình ảnh chi tiết về cả mô cứng và mô mềm trong đầu gối của bạn. MRI thường được sử dụng để chẩn đoán rách sụn chêm.
Điều trị và Quản lý
Rách sụn chêm hình quai xách được điều trị như thế nào?
Nếu bạn bị rách sụn chêm hình quai xách, các lựa chọn điều trị của bạn có thể bao gồm:
Phẫu thuật sụn chêm
Phương pháp điều trị phổ biến nhất cho rách sụn chêm hình quai xách là phẫu thuật sụn chêm, còn được gọi là nội soi khớp gối. Trong cuộc phẫu thuật này, bác sĩ phẫu thuật sử dụng một ống nội soi khớp (camera nhỏ) để nhìn vào bên trong đầu gối của bạn. Ống nội soi khớp chiếu hình ảnh lên màn hình để bác sĩ phẫu thuật có thể nhìn thấy sụn chêm mà không cần một vết mổ lớn.
Rách sụn chêm hình quai xách thường đáp ứng tốt với phẫu thuật sụn chêm vì chúng thường có nguồn cung cấp máu tốt. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật di chuyển phần “quai xách” của sụn chêm trở lại vị trí thích hợp và gắn nó bằng các mũi khâu. Phục hồi sau ca phẫu thuật này mất từ sáu tuần đến ba tháng.
Cấy ghép sụn chêm
Nếu sụn chêm của bạn không thể sửa chữa bằng phẫu thuật, bác sĩ có thể nói chuyện với bạn về cấy ghép sụn chêm. Còn được gọi là cấy ghép sụn chêm hoặc thay thế sụn chêm, đây là phẫu thuật để thay thế một sụn chêm bị hư hỏng hoặc bị mất. Nếu bạn đã cắt bỏ sụn chêm bằng một cuộc phẫu thuật trước đó vì nó không thể sửa chữa được, thì cấy ghép sụn chêm có thể là một lựa chọn. Trong cuộc phẫu thuật này, bác sĩ của bạn cấy ghép sụn chêm từ một người hiến tặng đã qua đời.
Cấy ghép sụn chêm có thể giúp ngăn ngừa thoái hóa khớp và đau đầu gối trong tương lai. Bạn có thể đủ điều kiện cho cuộc phẫu thuật này nếu:
- Bác sĩ không thể sửa chữa sụn chêm của bạn bằng các phương pháp điều trị khác.
- Các cấu trúc đầu gối khác của bạn khỏe mạnh và bạn không bị viêm khớp.
- Bạn dưới 50 tuổi và năng động.
Huyết tương giàu tiểu cầu (PRP)
Huyết tương giàu tiểu cầu là một phương pháp điều trị sử dụng máu của chính bạn để chữa lành chấn thương và khuyến khích chữa bệnh. Bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp PRP cho rách sụn chêm hình quai xách, thường là sau khi bạn đã phẫu thuật sụn chêm. Các tiểu cầu và huyết tương từ máu của bạn thúc đẩy quá trình chữa lành ở các mô bị rách hoặc bị tổn thương. Liệu pháp này sử dụng một dạng cô đặc của các bộ phận máu này để điều trị chấn thương.
Trong quá trình trị liệu PRP, bác sĩ:
- Lấy một ít máu của chính bạn từ cánh tay bằng kim.
- Đặt máu vào một máy đặc biệt để tách tiểu cầu và huyết tương khỏi các bộ phận máu khác. Quá trình này tạo ra PRP mà bác sĩ sẽ sử dụng.
- Tiêm PRP vào đầu gối của bạn bằng kim.
Vật lý trị liệu
Bác sĩ có thể kê đơn vật lý trị liệu, bao gồm các bài tập đặc biệt mà bạn thực hiện sau phẫu thuật. Các bài tập này giúp xây dựng sức mạnh và sự linh hoạt và được điều chỉnh cho phù hợp với chấn thương và nhu cầu của bạn. Nhà vật lý trị liệu hướng dẫn bạn thực hiện các bài tập trong các buổi tập. Bạn tiếp tục thực hiện một số bài tập ở nhà. Tuân theo kế hoạch vật lý trị liệu của bạn sẽ cho bạn cơ hội tốt nhất để phục hồi thành công.
Phòng ngừa
Làm thế nào tôi có thể giảm nguy cơ bị rách sụn chêm hình quai xách?
Không có cách nào được đảm bảo để ngăn ngừa rách hình quai xách. Nhưng nếu bạn năng động hoặc chơi thể thao, các bước này có thể giúp bạn giảm nguy cơ bị bất kỳ loại chấn thương đầu gối nào:
- Đừng nhảy vào một thói quen tập thể dục mới quá nhanh. Dần dần tăng thời gian và cường độ tập thể dục khi bạn tăng cường sức mạnh và sức bền.
- Lắng nghe cơ thể của bạn. Nếu bạn bị đau, hãy ngừng hoạt động và nói chuyện với bác sĩ.
- Thực hành tập luyện sức mạnh thường xuyên cho phần dưới cơ thể của bạn. Cơ bắp chân và cơ mông khỏe mạnh giúp hỗ trợ và ổn định đầu gối của bạn.
- Đeo nẹp đầu gối nếu bạn có một đầu gối có thể không ổn định hoặc yếu.
- Mang giày dép phù hợp và thiết bị bảo vệ khi chơi thể thao.
Tiên lượng
Tiên lượng cho rách sụn chêm hình quai xách là gì?
Triển vọng sau khi sửa chữa sụn chêm hình quai xách thành công là thuận lợi. Hầu hết những người phẫu thuật sụn chêm thành công đều trở lại các hoạt động bình thường sau khi phục hồi. Với một sụn chêm được sửa chữa hoặc cấy ghép, bạn có nguy cơ bị thoái hóa khớp ở đầu gối sau này thấp hơn.
Sống chung với
Rách hình quai xách có tự lành không?
Một số vết rách sụn chêm nhỏ có thể tự lành khi nghỉ ngơi và chăm sóc cẩn thận tại nhà. Tuy nhiên, hầu hết các vết rách hình quai xách không tự khỏi. Phần tách rời thường bị kẹt ở giữa đầu gối của bạn. Mảnh này không thể di chuyển trở lại hoặc tự lành, vì vậy bạn cần một bác sĩ phẫu thuật để đưa nó trở lại vị trí.
Khi nào tôi nên đến gặp bác sĩ?
Nếu bạn có các triệu chứng của rách hình quai xách hoặc nghe thấy tiếng “bật” ở đầu gối, hãy đến gặp bác sĩ. Ngay cả những vết rách sụn chêm không gây đau nhiều cũng có thể dẫn đến thoái hóa khớp và các vấn đề về đầu gối khác sau này nếu bạn không được điều trị.
Khi nào tôi nên đến phòng cấp cứu?
Sau bất kỳ loại phẫu thuật nào, bạn nên theo dõi các dấu hiệu của các biến chứng hiếm gặp. Nếu bạn mới phẫu thuật đầu gối, hãy tìm kiếm sự chăm sóc khẩn cấp nếu bạn có:
- Đau ngực.
- Ho ra máu.
- Sốt.
- Đầu gối cảm thấy nóng khi chạm vào.
- Rất nhiều dịch (máu, mủ hoặc chất lỏng) chảy ra khỏi vết mổ của bạn.
- Đau hoặc sưng tấy trở nên tồi tệ hơn, ngay cả sau khi nghỉ ngơi và nâng cao chân.
- Đỏ hoặc vệt đỏ ở vùng đầu gối.
- Khó thở.
