Tổng quan
Rối loạn tuần hoàn máu là gì?
Rối loạn tuần hoàn máu xảy ra khi có yếu tố cản trở hệ thống tuần hoàn phức tạp, có vai trò vận chuyển máu, oxy và chất dinh dưỡng đến toàn bộ cơ thể. Khi tim, tĩnh mạch, động mạch, mao mạch và các mạch máu khác khỏe mạnh, chúng có thể cung cấp cho tế bào mọi thứ cần thiết một cách hiệu quả. Đây là một chu trình liên tục mang oxy và các nhu yếu phẩm khác đến tế bào, đồng thời loại bỏ chất thải.
Vấn đề phát sinh khi có sự cố xảy ra với một phần của hệ thống vận chuyển hoặc các van kiểm soát hướng đi của máu. Giống như một người giao hàng gặp phải các vấn đề và chậm trễ trên tuyến đường của mình, máu có thể gặp phải những đường vòng và rào cản trên đường đi.
Các chướng ngại vật trong mạch máu gây khó khăn cho máu lưu thông, đặc biệt là khi cố gắng tiếp cận các bộ phận của cơ thể ở xa tim nhất – ngón tay và ngón chân. Vấn đề lớn nhất của rối loạn tuần hoàn máu là các tế bào không nhận được đủ lượng oxy cần thiết. Khi các tế bào không có đủ oxy, chúng không thể hoạt động tốt.
Ai dễ bị rối loạn tuần hoàn máu?
Những người trên 40 tuổi, thừa cân, mắc bệnh tiểu đường và ít vận động có nhiều khả năng bị rối loạn tuần hoàn máu. Đặc biệt, người cao tuổi thường gặp các vấn đề về xơ vữa động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến các chi.
Rối loạn tuần hoàn máu ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Bạn có thể cảm thấy đau, tê, ngứa ran hoặc lạnh ở những bộ phận cơ thể có tuần hoàn máu kém. Các triệu chứng của rối loạn tuần hoàn máu thường ảnh hưởng đến chân, tay, ngón tay, bàn chân và ngón chân. Máu lưu thông kém có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Các triệu chứng của rối loạn tuần hoàn máu là gì?
Rối loạn tuần hoàn máu có thể gây ra một số triệu chứng, bao gồm:
- Đau hoặc yếu cơ khi đi bộ.
- Cảm giác “kim châm” trên da.
- Da nhợt nhạt hoặc xanh xao.
- Ngón tay hoặc ngón chân lạnh.
- Tê bì.
- Đau ngực.
- Sưng phù.
- Tĩnh mạch nổi lên (suy giãn tĩnh mạch).
Nguyên nhân gây rối loạn tuần hoàn máu?
Các tình trạng làm giảm lưu lượng máu có thể gây ra rối loạn tuần hoàn máu, chẳng hạn như:
- Bệnh động mạch ngoại biên (PAD): Xơ vữa động mạch làm hẹp động mạch, thường ở chân, làm giảm lưu lượng máu.
- Huyết khối: Cục máu đông có thể chặn dòng máu trong tĩnh mạch hoặc động mạch.
- Suy giãn tĩnh mạch: Tĩnh mạch bị suy yếu, van bị hỏng làm máu ứ đọng.
- Bệnh tiểu đường: Đường huyết cao có thể làm tổn thương mạch máu.
- Béo phì: Thừa cân làm tăng áp lực lên hệ tuần hoàn.
- Hút thuốc lá: Nicotine làm co mạch máu và tổn thương niêm mạc mạch máu.
- Hội chứng Raynaud: Các mạch máu nhỏ ở ngón tay và ngón chân co thắt khi trời lạnh hoặc căng thẳng.
- Viêm tắc mạch máu Buerger: Bệnh lý viêm và tắc nghẽn các mạch máu nhỏ và vừa, thường gặp ở người hút thuốc lá.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán rối loạn tuần hoàn máu như thế nào?
Bác sĩ sẽ thực hiện:
- Khám sức khỏe tổng quát.
- Hỏi tiền sử bệnh.
- Chỉ định các xét nghiệm.
Các xét nghiệm chẩn đoán rối loạn tuần hoàn máu?
Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm bao gồm:
- Siêu âm Doppler: Đánh giá lưu lượng máu trong động mạch và tĩnh mạch.
- Đo áp lực phân đoạn Doppler: Đo áp lực máu ở các vị trí khác nhau trên chân hoặc tay để xác định vị trí tắc nghẽn.
- Chỉ số mắt cá chân – cánh tay (ABI): So sánh áp lực máu ở mắt cá chân và cánh tay để đánh giá mức độ tắc nghẽn động mạch ở chân.
- Chụp mạch máu (Angiography): Sử dụng thuốc cản quang và tia X để quan sát động mạch.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Tạo hình ảnh chi tiết về mạch máu.
- Điện tâm đồ gắng sức (Stress test): Đánh giá chức năng tim và lưu lượng máu khi gắng sức.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra các yếu tố nguy cơ như cholesterol, đường huyết, và các dấu hiệu viêm.
Điều trị và Quản lý
Điều trị rối loạn tuần hoàn máu như thế nào?
Bác sĩ có thể chỉ định thuốc hoặc phẫu thuật để:
- Mở các động mạch bị tắc nghẽn (nong mạch vành) hoặc bắc cầu động mạch vành (bypass).
- Loại bỏ cục máu đông (lấy huyết khối bằng ống thông).
- Đặt bộ lọc tĩnh mạch chủ dưới để ngăn cục máu đông di chuyển đến phổi.
- Đóng hoặc loại bỏ tĩnh mạch bị giãn.
Các loại thuốc được sử dụng?
Các loại thuốc bác sĩ có thể chỉ định bao gồm:
- Statin: Giúp ngăn ngừa sự tích tụ mảng bám trong động mạch.
- Thuốc chống kết tập tiểu cầu (như aspirin): Ngăn cơ thể tạo ra cục máu đông lớn.
- Thuốc làm loãng máu (như warfarin): Ngăn ngừa cục máu đông.
- Thuốc tiêu sợi huyết: Loại bỏ cục máu đông lớn, nguy hiểm.
- Thuốc hạ huyết áp: Kiểm soát huyết áp cao.
Biến chứng/tác dụng phụ của điều trị
Bất kỳ cuộc phẫu thuật nào cũng có nguy cơ chảy máu. Các loại thuốc ngăn cơ thể tạo ra cục máu đông lớn cũng có nguy cơ gây chảy máu. Bác sĩ sẽ làm việc với bạn để điều chỉnh đúng liều lượng để bạn không bị chảy máu quá nhiều khi bị thương.
Chăm sóc bản thân như thế nào?
Bạn có thể cải thiện các triệu chứng rối loạn tuần hoàn máu bằng những cách sau:
- Tập thể dục thường xuyên.
- Ăn uống lành mạnh.
- Bỏ thuốc lá.
- Giảm cân nếu thừa cân.
- Kiểm soát căng thẳng.
- Mang găng tay hoặc vớ áp lực.
Phòng ngừa
Làm thế nào để giảm nguy cơ?
Bạn có thể giảm nguy cơ rối loạn tuần hoàn máu bằng những cách sau:
- Tập thể dục thường xuyên.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Không hút thuốc lá. Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc.
- Ăn các loại thực phẩm lành mạnh.
- Kiểm soát huyết áp cao, bệnh tiểu đường và cholesterol cao.
Tiên lượng
Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi bị rối loạn tuần hoàn máu?
Nếu bạn không làm gì đó để cải thiện tình trạng rối loạn tuần hoàn máu, nó sẽ không tự khỏi. Trên thực tế, nó có thể trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên, bạn có thể kiểm soát và cải thiện tình trạng rối loạn tuần hoàn máu bằng cách thay đổi lối sống, dùng thuốc và phẫu thuật nếu cần thiết.
Sống chung với rối loạn tuần hoàn máu
Chăm sóc bản thân như thế nào?
Bạn có thể tự chăm sóc tình trạng rối loạn tuần hoàn máu của mình theo nhiều cách:
- Tiếp tục đi khám bệnh theo lịch hẹn.
- Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
- Duy trì lối sống lành mạnh cho tim mạch.
- Nắm rõ các dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng, chẳng hạn như thuyên tắc phổi.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Liên hệ với bác sĩ khi bạn có các triệu chứng mới, huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc khi thuốc không giúp cải thiện các triệu chứng của bạn.
Khi nào cần đến phòng cấp cứu?
Bạn nên được giúp đỡ ngay lập tức khi:
- Bạn không cảm thấy gì ở bàn chân của bạn.
- Bạn cảm thấy “kim châm” hoặc đau ở chân khi bạn không gắng sức.
- Bạn bị đau ngực.
- Bạn nghĩ rằng bạn đang bị thuyên tắc phổi.
Những câu hỏi nên hỏi bác sĩ?
- Tôi nên tập loại bài tập nào?
- Tôi có cần điều trị không hay tôi chỉ cần thay đổi lối sống?
- Tôi có nên uống aspirin liều thấp hàng ngày không?
Rối loạn tuần hoàn máu có thể do nhiều vấn đề sức khỏe gây ra. Thay đổi lối sống, dùng thuốc hoặc phẫu thuật có thể giúp cải thiện tình trạng này. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
