Một tiếng thổi toàn tâm thu có thể là dấu hiệu của một vấn đề tim mạch tiềm ẩn.
Hình ảnh minh họa tiếng thổi toàn tâm thu, một dấu hiệu của bệnh tim tiềm ẩn.
Tiếng thổi toàn tâm thu là gì?
Tiếng thổi toàn tâm thu (holosystolic murmur), đôi khi còn gọi là tiếng thổi tâm thu toàn phần (pansystolic murmur), là một âm thanh bất thường mà bác sĩ có thể nghe được khi khám tim bằng ống nghe. Tiếng thổi này xuất hiện trong suốt thời gian tâm thu, tức là khi tim bóp để đẩy máu đi nuôi cơ thể. Sự xuất hiện của tiếng thổi này thường chỉ ra sự bất thường trong cấu trúc hoặc chức năng của tim, chẳng hạn như van tim bị hở hoặc có lỗ thông giữa các buồng tim.
Vị trí nghe rõ nhất tiếng thổi toàn tâm thu có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Đôi khi, tiếng thổi nghe rõ nhất ở mỏm tim (phía dưới của tim), hoặc ở bờ trái xương ức (gần giữa ngực hơn so với mỏm tim).
Bác sĩ có thể mô tả độ lớn của tiếng thổi bằng một con số từ 1 đến 6. Số càng cao biểu thị tiếng thổi càng lớn, nhưng không nhất thiết có nghĩa là tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Nếu bác sĩ có thể cảm nhận được tiếng thổi khi đặt tay lên ngực bệnh nhân, điều này được gọi là “rung miu”.
Bản thân tiếng thổi toàn tâm thu không nguy hiểm, nhưng nó là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý cần được chẩn đoán và điều trị.
Nguyên nhân gây ra tiếng thổi toàn tâm thu?
Nguyên nhân phổ biến nhất của tiếng thổi toàn tâm thu là do van tim bị hở, hoặc có lỗ thông giữa các buồng tim.
Hở van tim: Khi van tim không đóng kín hoàn toàn, máu có thể trào ngược lại buồng tim phía trước. Tình trạng này thường gặp nhất ở van hai lá (hở van hai lá) hoặc van ba lá (hở van ba lá).
- Hở van hai lá: Van hai lá nằm giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái. Khi van này bị hở, máu sẽ trào ngược từ tâm thất trái lên tâm nhĩ trái trong suốt thời kỳ tâm thu. Hở van hai lá có thể làm tăng áp lực trong tâm nhĩ trái và các tĩnh mạch phổi, dẫn đến khó thở và các triệu chứng của suy tim.
- Hở van ba lá: Van ba lá nằm giữa tâm nhĩ phải và tâm thất phải. Khi van này bị hở, máu sẽ trào ngược từ tâm thất phải lên tâm nhĩ phải trong suốt thời kỳ tâm thu. Hở van ba lá thường ít nghiêm trọng hơn hở van hai lá, nhưng vẫn có thể gây ra các triệu chứng như phù chân và cổ trướng.
Thông liên thất (VSD): Thông liên thất là một lỗ bất thường trên vách ngăn giữa tâm thất trái và tâm thất phải. Lỗ thông này cho phép máu chảy từ tâm thất trái (nơi có áp lực cao hơn) sang tâm thất phải trong suốt thời kỳ tâm thu, tạo ra tiếng thổi.
Ngoài ra, tiếng thổi toàn tâm thu cũng có thể do các nguyên nhân ít gặp hơn như:
- Bệnh cơ tim giãn nở (Dilated cardiomyopathy)
- Bất thường Ebstein
Chẩn đoán tiếng thổi toàn tâm thu
Để chẩn đoán nguyên nhân gây ra tiếng thổi toàn tâm thu, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm, bao gồm:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ nghe tim bằng ống nghe để xác định vị trí, thời gian và cường độ của tiếng thổi.
- Siêu âm tim (Echocardiography): Đây là xét nghiệm quan trọng nhất để đánh giá cấu trúc và chức năng của tim. Siêu âm tim có thể giúp xác định van tim nào bị hở, mức độ hở van, kích thước của các buồng tim và áp lực trong động mạch phổi.
- Điện tâm đồ (ECG): Điện tâm đồ có thể giúp phát hiện các rối loạn nhịp tim hoặc các dấu hiệu của phì đại tâm thất.
- Chụp X-quang ngực: Chụp X-quang ngực có thể giúp đánh giá kích thước tim và tình trạng của phổi.
- Thông tim: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần thực hiện thông tim để đo áp lực trong các buồng tim và động mạch phổi, cũng như để đánh giá mức độ hở van.
Điều trị tiếng thổi toàn tâm thu
Việc điều trị tiếng thổi toàn tâm thu tập trung vào việc điều trị nguyên nhân gây ra tiếng thổi, thay vì điều trị trực tiếp tiếng thổi.
Điều trị nội khoa:
- Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu có thể giúp giảm triệu chứng khó thở và phù ở bệnh nhân bị hở van tim hoặc suy tim.
- Thuốc chống đông máu: Thuốc chống đông máu có thể được sử dụng để ngăn ngừa hình thành cục máu đông ở bệnh nhân bị hở van tim, đặc biệt là hở van hai lá.
- Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARBs): Các thuốc này có thể giúp giảm huyết áp và giảm gánh nặng cho tim ở bệnh nhân bị hở van tim hoặc suy tim.
Điều trị ngoại khoa:
- Sửa chữa hoặc thay thế van tim: Nếu hở van tim nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để sửa chữa hoặc thay thế van tim bị hở. Van tim có thể được thay thế bằng van cơ học (làm bằng vật liệu nhân tạo) hoặc van sinh học (làm từ mô động vật).
- Đóng lỗ thông liên thất: Nếu tiếng thổi toàn tâm thu là do thông liên thất, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc can thiệp qua da để đóng lỗ thông.
- Valvuloplasty bóng: Đối với van bị hẹp, bác sĩ có thể thực hiện nong van bằng bóng (balloon valvuloplasty) trong quá trình thông tim.
Phòng ngừa tiếng thổi toàn tâm thu
Một số nguyên nhân gây ra tiếng thổi toàn tâm thu có thể phòng ngừa được. Ví dụ, phụ nữ mang thai nên tránh uống rượu và sử dụng các thuốc chống động kinh như phenytoin và valproic acid để giảm nguy cơ gây dị tật tim bẩm sinh cho thai nhi.
Ngoài ra, việc kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu và tránh sử dụng ma túy, rượu cũng có thể giúp ngăn ngừa một số bệnh lý tim mạch có thể gây ra tiếng thổi toàn tâm thu.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Liên hệ với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Khó thở
- Đau ngực
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu
- Phù chân hoặc mắt cá chân
- Mệt mỏi
Lời khuyên
Bác sĩ sẽ lắng nghe tim của bạn trong các lần khám sức khỏe định kỳ và có thể phát hiện ra tiếng thổi. Việc phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe luôn tốt hơn là để bệnh trở nên tồi tệ hơn. Nếu bạn cần điều trị nguyên nhân gây ra tiếng thổi toàn tâm thu, hãy cân nhắc cẩn thận các lựa chọn của bạn và đặt câu hỏi về bất kỳ điều gì bạn không hiểu. Nếu bạn cần phẫu thuật tim, tốt nhất nên chọn một bác sĩ phẫu thuật tim có nhiều kinh nghiệm với loại phẫu thuật bạn cần.
