Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng do virus viêm gan C (HCV) gây ra, dẫn đến viêm gan và tổn thương gan. Bệnh có thể diễn biến cấp tính hoặc mạn tính.
Viêm gan C là gì?
Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng do virus gây ra tình trạng viêm gan, dẫn đến tổn thương gan. Bạn có thể bị nhiễm virus viêm gan C (HCV) khi tiếp xúc với máu có chứa virus. Viêm gan C có thể gây ra nhiễm trùng cấp tính hoặc mạn tính:
- Viêm gan C cấp tính: Đây là một bệnh nhiễm trùng ngắn hạn. Nhiễm trùng có thể không gây ra triệu chứng. Nếu có, cơ thể bạn có thể mất đến sáu tháng để chống lại nhiễm trùng và loại bỏ virus.
- Viêm gan C mạn tính (dài hạn): Điều này xảy ra khi cơ thể bạn không thể chống lại nhiễm trùng. Bạn mang virus, nhưng nó không gây ra triệu chứng, hoặc các triệu chứng của bạn nhẹ. Khoảng 20% đến 30% số người bị viêm gan C mạn tính phát triển thành xơ gan. Xơ gan có thể dẫn đến ung thư gan hoặc suy gan.
Ước tính có khoảng 2 đến 4 triệu người ở Hoa Kỳ mắc viêm gan C mạn tính. Nhiều người trong số họ không biết mình mắc bệnh. Đó là lý do tại sao các bác sĩ ở Hoa Kỳ khuyên mọi người từ 18 tuổi trở lên nên xét nghiệm sàng lọc virus. Các xét nghiệm sàng lọc viêm gan C cho phép bác sĩ chẩn đoán và điều trị bệnh trước khi virus gây tổn thương gan. Điều trị có thể chữa khỏi bệnh viêm gan C.
Triệu Chứng và Nguyên Nhân
Triệu chứng của viêm gan C là gì?
Hầu hết mọi người không có bất kỳ triệu chứng nào. Những người bị viêm gan C cấp tính có thể cảm thấy như họ đang bị cúm. Họ có thể có các triệu chứng sau:
- Đau bụng
- Đau nhức cơ thể
- Nước tiểu sẫm màu
- Mệt mỏi
- Sốt
- Phân màu xám hoặc màu đất sét
- Vàng da
- Đau khớp
- Chán ăn
- Buồn nôn và nôn
Các triệu chứng của viêm gan C mạn tính xảy ra trong nhiều tháng và đôi khi nhiều năm. Thông thường, các triệu chứng đầu tiên bạn có thể nhận thấy là các triệu chứng của xơ gan như:
Nguyên nhân gây viêm gan C là gì?
Bạn bị viêm gan C nếu bạn tiếp xúc với máu của người bị nhiễm virus. Tại Việt Nam, việc dùng chung kim tiêm để tiêm chích ma túy là con đường lây lan virus phổ biến nhất. Nhưng bạn có thể tăng nguy cơ phơi nhiễm nếu bạn có hoặc đã từng:
- Truyền máu hoặc ghép tạng trước năm 1990 (thời điểm các xét nghiệm sàng lọc virus chưa phổ biến)
- Thẩm tách máu
- Tiếp xúc với máu hoặc kim tiêm bị nhiễm bệnh tại nơi làm việc
- HIV
- Xăm mình hoặc xỏ khuyên trên cơ thể bằng thiết bị không được khử trùng
Bạn cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh viêm gan C nếu bạn:
- Dùng chung dao cạo râu hoặc bàn chải đánh răng với người bị nhiễm virus và có thể bị chảy máu trên dao cạo râu hoặc bàn chải đánh răng dùng chung
- Quan hệ tình dục với người bị nhiễm virus, đặc biệt nếu người đó bị HIV
- Được sinh ra bởi một người phụ nữ bị nhiễm virus
Biến chứng của viêm gan C là gì?
Xơ gan là biến chứng phổ biến nhất. Xơ gan có thể dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như:
- Ung thư gan
- Suy gan
- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa (tăng huyết áp trong tĩnh mạch đưa máu từ ruột đến gan)
- Bệnh não gan (sự suy giảm chức năng não xảy ra khi gan không thể loại bỏ độc tố khỏi máu)
Chẩn Đoán và Xét Nghiệm
Bác sĩ chẩn đoán viêm gan C bằng cách nào?
Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn. Họ sẽ hỏi bạn đã từng truyền máu hoặc sử dụng thuốc tiêm hay chưa. Họ sẽ thực hiện khám sức khỏe để tìm các dấu hiệu tổn thương gan như:
- Thay đổi màu da và lòng trắng của mắt (củng mạc).
- Sưng ở cẳng chân, mắt cá chân hoặc bàn chân.
- Đau hoặc sưng ở bụng.
Họ có thể yêu cầu xét nghiệm máu, bao gồm:
- Xét nghiệm kháng thể viêm gan C: Xét nghiệm này cho biết liệu máu của bạn có chứa kháng thể với virus hay không.
- Xét nghiệm RNA viêm gan C: Xét nghiệm này cho biết liệu virus vẫn còn hoạt động hay không.
- Xét nghiệm kiểu gen: Có ít nhất sáu chủng hoặc kiểu gen của viêm gan C. Xét nghiệm này cho biết bạn có chủng nào. Bác sĩ sẽ sử dụng kết quả xét nghiệm để đề xuất phương pháp điều trị.
- Xét nghiệm chức năng gan: Xét nghiệm này kiểm tra sức khỏe tổng thể của gan bạn.
- Đo độ đàn hồi gan thoáng qua (FibroScan): Đây là siêu âm gan của bạn. Nó đo lượng xơ hóa hoặc độ cứng trong gan của bạn.
Quản Lý và Điều Trị
Viêm gan C được điều trị như thế nào?
Phương pháp điều trị phổ biến nhất cho bệnh viêm gan C mạn tính là thuốc kháng virus tác dụng trực tiếp (DAA). DAA làm giảm lượng virus trong cơ thể bạn. Các DAA thường được sử dụng để điều trị ban đầu bao gồm:
DAA là những viên thuốc bạn nuốt. Hầu hết mọi người dùng thuốc trong hai đến sáu tháng. Nghiên cứu cho thấy những loại thuốc này chữa khỏi hầu hết các trường hợp viêm gan C mạn tính.
Tác dụng phụ của điều trị là gì?
Các tác dụng phụ thường gặp của DAA bao gồm:
Gan của bạn có thể hồi phục sau viêm gan C không?
Có, nó có thể. Khoảng 25% số người bị viêm gan C cấp tính hồi phục hoàn toàn, nghĩa là virus biến mất. Và điều trị có thể chữa khỏi bệnh viêm gan C mạn tính nếu bạn được chẩn đoán và điều trị trước khi nhiễm trùng gây ra tổn thương gan nghiêm trọng.
Phòng Ngừa
Có thể phòng ngừa bệnh viêm gan C không?
Cách duy nhất để ngăn ngừa nhiễm trùng viêm gan C là tránh tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh. Đặc biệt, bạn không nên dùng chung kim tiêm hoặc ống tiêm.
Có vắc xin phòng ngừa viêm gan C không?
Không, nhưng các nhà nghiên cứu tiếp tục nghiên cứu về vắc xin. Virus có nhiều biến thể và đột biến rất nhanh. Điều đó gây khó khăn cho việc phát triển một loại vắc xin có hiệu quả chống lại tất cả các biến thể.
Tiên Lượng
Tôi có thể mong đợi điều gì nếu tôi bị viêm gan C?
Thuốc có thể chữa khỏi bệnh viêm gan C. Nhưng tình hình của mỗi người là khác nhau. Ví dụ, bạn có thể không được chẩn đoán trước khi virus gây ra tổn thương gan nghiêm trọng. Trong trường hợp đó, bạn có thể cần điều trị các bệnh như xơ gan hoặc suy gan.
Sống Chung Với Bệnh
Làm thế nào để tôi tự chăm sóc bản thân?
Viêm gan C có thể gây tổn thương gan. Nếu bạn bị viêm gan C, bạn nên bảo vệ gan của mình khỏi tác hại bằng cách:
- Cắt giảm hoặc bỏ uống đồ uống có chứa cồn
- Bỏ thuốc lá
- Tiêm phòng viêm gan A và B
- Hỏi bác sĩ của bạn xem bạn có cần sàng lọc viêm gan C thường xuyên hay không
Khi nào tôi nên gọi bác sĩ?
Liên hệ với bác sĩ của bạn nếu các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn hoặc bạn phát triển các triệu chứng mới. Ví dụ, tổn thương gan do viêm gan C mạn tính có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như nôn ra máu. Đó sẽ là một lý do để gọi cho bác sĩ của bạn.
Các Câu Hỏi Thường Gặp Khác
Viêm gan C có lây truyền qua nước bọt không?
Không, tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh là cách duy nhất để lây truyền bệnh viêm gan C.
Viêm gan C có được coi là bệnh lây truyền qua đường tình dục không?
Mọi người hiếm khi mắc bệnh viêm gan C vì họ quan hệ tình dục với người bị nhiễm virus. Nhưng điều đó có thể xảy ra nếu bạn tiếp xúc với máu trong khi quan hệ tình dục, chẳng hạn như bạn quan hệ tình dục với người bị đứt tay hoặc vết loét trên bộ phận sinh dục của họ. Nó có thể xảy ra nếu bạn quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc bất kỳ hoạt động tình dục nào mà bạn hoặc bạn tình của bạn bị chảy máu hoặc có vết cắt hoặc vết loét (da bị tổn thương).
