Hình ảnh minh họa phế nang khỏe mạnh và phế nang bị viêm, chứa đầy dịch, cho thấy bệnh viêm phổi hít.
Viêm phổi hít là một bệnh nhiễm trùng xảy ra khi các phế nang (túi khí nhỏ trong phổi) bị viêm và chứa đầy dịch. Bệnh thường phát triển sau khi hít phải các chất lạ vào phổi.
Viêm phổi hít là gì?
Viêm phổi hít là một bệnh nhiễm trùng phổi do vi khuẩn gây ra. Bệnh xảy ra khi bạn hít (aspiration) các chất không phải không khí vào đường hô hấp. Các chất này có thể là thức ăn, chất lỏng, nước bọt, axit dạ dày, chất nôn hoặc dị vật nhỏ.
Chắc hẳn bạn đã từng bị “sặc” khi thức ăn hoặc chất lỏng đi vào khí quản (đường dẫn đến phổi) thay vì thực quản (đường dẫn đến dạ dày). Khi điều này xảy ra, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách ho để đẩy chúng ra. Tuy nhiên, một số người không thể ho tống các chất này ra ngoài, dẫn đến việc chúng lọt vào phổi. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây ra nhiễm trùng (viêm phổi).
Nhiều người bị viêm phổi hít không nhận ra rằng mình đã hít phải chất lạ (gọi là hít thầm lặng – silent aspiration). Nhiễm trùng có thể phát triển sau vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau khi hít phải.
Triệu chứng và Nguyên nhân
Các triệu chứng của viêm phổi hít là gì?
Các triệu chứng của viêm phổi hít có thể bao gồm:
- Ho (có thể có đờm hoặc mủ)
- Sốt
- Khó thở hoặc thở khò khè
- Đau ngực
- Mệt mỏi
- Khó nuốt (dysphagia)
- Thở nhanh
- Da xanh xao (tím tái)
- Thay đổi giọng nói (khàn giọng)
- Đổ mồ hôi đêm
- Ăn không ngon
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
Viêm phổi hít phát triển trong bao lâu?
Các triệu chứng của viêm phổi có thể phát triển trong vòng vài ngày hoặc vài tuần sau khi hít phải dị vật. Cần lưu ý rằng những người bị viêm phổi hít thường không nhận ra mình đã hít phải thứ gì đó.
Nguyên nhân gây viêm phổi hít là gì?
Viêm phổi hít xảy ra khi các chất không thuộc về phổi xâm nhập vào và gây nhiễm trùng. Khả năng ho để tống khứ dị vật cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh. Bất kỳ chất nào không phải không khí đều có thể mang theo vi khuẩn, dẫn đến nhiễm trùng.
Các chất có thể xâm nhập vào phổi và gây viêm phổi bao gồm:
- Nước bọt và dịch nhầy từ miệng và mũi
- Axit dạ dày
- Chất nôn
- Thức ăn hoặc đồ uống
- Các vật thể nhỏ
Ai có nguy cơ cao mắc viêm phổi hít?
Những đối tượng sau đây có nguy cơ cao mắc viêm phổi hít:
- Người mới trải qua gây mê toàn thân hoặc các thủ thuật nha khoa
- Người gặp khó khăn khi ho hoặc nuốt (khó nuốt), có thể xảy ra sau đột quỵ, chấn thương sọ não hoặc mắc các bệnh lý thần kinh như bệnh Parkinson hoặc đa xơ cứng
- Người bị ảnh hưởng bởi đồ uống có cồn hoặc ma túy
- Người lớn tuổi (trên 65 tuổi) hoặc trẻ nhỏ (dưới 5 tuổi)
- Người sống trong viện dưỡng lão hoặc cơ sở chăm sóc dài hạn
- Người có hệ miễn dịch suy yếu
Biến chứng của viêm phổi hít là gì?
Viêm phổi hít có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:
- Nhiễm trùng huyết (sepsis): Phản ứng đe dọa tính mạng đối với nhiễm trùng.
- Suy hô hấp: Tình trạng phổi không thể cung cấp đủ oxy cho cơ thể.
- Áp xe phổi: Ổ mủ hình thành trong phổi.
- Hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS): Một dạng suy hô hấp nghiêm trọng.
Chẩn đoán và Xét nghiệm
Chẩn đoán viêm phổi hít bằng cách nào?
Để chẩn đoán viêm phổi hít, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh của bạn. Họ có thể hỏi về bất kỳ tình trạng nào ảnh hưởng đến khả năng nuốt hoặc ho của bạn. Các xét nghiệm có thể giúp bác sĩ chẩn đoán viêm phổi hít bao gồm:
- Chụp X-quang ngực: Để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm ở phổi.
- Chụp CT ngực: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về phổi so với chụp X-quang.
- Nội soi phế quản: Một thủ thuật trong đó một ống mỏng, mềm có gắn camera được đưa vào phổi để quan sát trực tiếp đường thở.
- Cấy đờm: Để xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng.
- Xét nghiệm máu: Để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.
Quản lý và Điều trị
Điều trị viêm phổi hít như thế nào?
Viêm phổi hít thường được điều trị bằng kháng sinh. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, bạn cũng có thể cần liệu pháp oxy hoặc thở máy trong khi kháng sinh có tác dụng.
Nếu bạn có một tình trạng dai dẳng làm tăng nguy cơ hít phải, bạn có thể cần điều trị nguyên nhân tiềm ẩn. Tùy thuộc vào nguyên nhân, phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Liệu pháp nuốt: Để cải thiện khả năng nuốt.
- Thay đổi chế độ ăn uống: Để làm cho thức ăn và chất lỏng dễ nuốt hơn.
- Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể cần thiết để điều trị các tình trạng gây khó nuốt.
Phòng ngừa
Có thể ngăn ngừa viêm phổi hít không?
Để giảm nguy cơ hít phải (có thể dẫn đến viêm phổi), bạn có thể:
- Kiểm soát mọi tình trạng bệnh lý tiềm ẩn có thể dẫn đến hít phải, bao gồm trào ngược dạ dày thực quản (GERD) (trào ngược axit mãn tính) và các tình trạng ảnh hưởng đến khả năng nuốt hoặc ho của bạn.
- Tránh uống quá nhiều rượu.
- Giữ tư thế thẳng đứng khi ăn và uống.
- Nhai chậm và kỹ.
- Tránh hút thuốc, vape và sử dụng các sản phẩm chứa nicotin.
- Tránh sử dụng ma túy bất hợp pháp và lạm dụng thuốc theo toa.
- Thực hành vệ sinh răng miệng tốt và thăm khám nha sĩ thường xuyên.
Tiên lượng
Mất bao lâu để hồi phục sau viêm phổi hít?
Bạn có thể bắt đầu cảm thấy tốt hơn sau khoảng một tuần sau khi bắt đầu dùng thuốc kháng sinh. Nhiều người vẫn cảm thấy mệt mỏi trong vòng một tháng sau khi hồi phục.
Nếu bạn có một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn gây ra hít phải thường xuyên, bạn sẽ cần làm việc chặt chẽ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe để kiểm soát nó.
Cơ hội sống sót sau viêm phổi hít là bao nhiêu?
Hầu hết mọi người đều sống sót sau viêm phổi hít. Tỷ lệ tử vong phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và các tình trạng sức khỏe khác (bệnh đi kèm).
Khi nào tôi nên đến gặp nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình?
Nếu bạn thường xuyên cảm thấy nghẹn hoặc khó nuốt, hãy đến gặp nhà cung cấp dịch vụ của bạn. Bạn có thể cần gặp một chuyên gia có thể giúp chẩn đoán và điều trị các tình trạng tiềm ẩn.
Khi nào tôi nên đến phòng cấp cứu?
Gọi 115 hoặc số dịch vụ khẩn cấp tại địa phương của bạn hoặc đến phòng cấp cứu nếu bạn có các triệu chứng như đau ngực, sốt và khó thở. Viêm phổi có thể trở nên tồi tệ hơn nhanh chóng.
Những câu hỏi nào tôi nên hỏi bác sĩ?
Có thể hữu ích khi hỏi bác sĩ của bạn:
- Nguyên nhân gây ra bệnh này là gì?
- Nó có thể xảy ra lần nữa không?
- Các lựa chọn điều trị của tôi là gì?
- Tôi có cần xét nghiệm thêm để tìm các tình trạng dẫn đến hít phải không?
- Khi nào tôi nên tái khám với bác sĩ?
Các câu hỏi thường gặp khác
Sự khác biệt giữa viêm phổi hít và viêm phổi hóa chất là gì?
Viêm phổi hít đôi khi bị nhầm lẫn với viêm phổi hóa chất. Nhiễm trùng gây ra viêm phổi hít. Viêm phổi hóa chất là tình trạng viêm phổi mà không có nhiễm trùng.
