Tổng quan
Xanthelasma, hay còn gọi là u bướu vàng, là những mảng lắng đọng cholesterol màu vàng, lành tính, xuất hiện trên hoặc xung quanh góc trong của mí mắt, gần mũi. Sự tích tụ cholesterol dưới da là nguyên nhân hình thành nên xanthelasma.
Sự xuất hiện của xanthelasma có thể là dấu hiệu cảnh báo về các bệnh lý tiềm ẩn khác, bao gồm:
- Tiểu đường
- Rối loạn lipid máu (mỡ máu cao)
- Các vấn đề về tuyến giáp
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người có xanthelasma có nguy cơ cao mắc các bệnh lý kể trên trong tương lai.
Ai dễ mắc xanthelasma?
Khoảng một nửa số người mắc xanthelasma có nồng độ cholesterol trong máu cao. Tình trạng này thường gặp ở những người có tiền sử gia đình bị rối loạn lipid máu hoặc mắc các bệnh về gan.
Tuy nhiên, điều đáng chú ý là 50% số người bị xanthelasma còn lại không có cholesterol cao.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển xanthelasma bao gồm:
- Giới tính: Nữ giới có nguy cơ cao hơn
- Thừa cân, béo phì
- Hút thuốc lá
- Cholesterol cao
- Tiểu đường
- Huyết áp cao
- Tiền sử gia đình: Có người thân mắc cholesterol cao hoặc xanthelasma
Xanthelasma có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi từ 20 đến 70, nhưng phổ biến nhất là ở độ tuổi từ 35 đến 55.
Xanthelasma phổ biến đến mức nào?
Xanthelasma là loại u vàng (xanthoma) phổ biến nhất ảnh hưởng đến da. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1% dân số mắc phải tình trạng này.
Triệu chứng và nguyên nhân
Triệu chứng của xanthelasma là gì?
Xanthelasma biểu hiện bằng các mảng da màu vàng xuất hiện xung quanh mí mắt. Các đặc điểm khác của xanthelasma bao gồm:
- Hình dạng: phẳng hoặc hơi gồ lên
- Tính chất: mềm hoặc chắc
- Cảm giác: thường không gây đau hay khó chịu
Nguyên nhân gây ra xanthelasma?
Các nguyên nhân có thể gây ra xanthelasma bao gồm:
- Rối loạn lipid máu di truyền: Tình trạng cholesterol cao do di truyền từ cha mẹ.
- Đái tháo đường (tiểu đường)
- Tăng cân
- Các vấn đề về tuyến giáp: Ví dụ như suy giáp.
- Viêm
- Uống quá nhiều rượu
Xanthelasma có nghĩa là bạn bị cholesterol cao không?
Có, nếu bạn bị xanthelasma, rất có thể bạn có cholesterol cao. Cholesterol cao thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào trong giai đoạn đầu. Xét nghiệm máu có thể giúp bạn xác định xem mình có bị cholesterol cao hay không.
Bạn có thể đưa cholesterol về mức bình thường bằng các biện pháp sau:
- Chế độ ăn uống: Tăng cường rau xanh và trái cây, giảm thiểu thực phẩm béo.
- Tập thể dục: Tăng cường hoạt động thể chất.
- Sử dụng thuốc: Uống thuốc hạ cholesterol theo chỉ định của bác sĩ.
Chẩn đoán và xét nghiệm
Chẩn đoán xanthelasma như thế nào?
Bác sĩ có thể chẩn đoán xanthelasma bằng cách quan sát các mảng da màu vàng trên vùng da quanh mí mắt. Bạn có thể có một hoặc nhiều xanthelasma. Nếu có nhiều hơn một, chúng có thể đối xứng nhau trên cả hai mí mắt.
Cần thực hiện những xét nghiệm nào để chẩn đoán xanthelasma?
Việc chẩn đoán xanthelasma thường không yêu cầu xét nghiệm. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định bạn thực hiện các xét nghiệm để kiểm tra:
- Nồng độ lipid máu: Để đánh giá mức cholesterol và các chất béo khác trong máu.
- Chức năng tuyến giáp: Để loại trừ các vấn đề về tuyến giáp.
- Đường huyết: Để kiểm tra bệnh tiểu đường.
Điều trị và kiểm soát
Xanthelasma có tự khỏi được không?
Không. Xanthelasma không tự biến mất nếu không được điều trị. Thay vào đó, nó có thể giữ nguyên kích thước hoặc lớn hơn theo thời gian. Bạn không thể tự ý nặn hoặc bóp xanthelasma như nặn mụn. Các sản phẩm không kê đơn có thể gây bỏng da, vì vậy tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Phương pháp điều trị xanthelasma hiệu quả nhất là gì?
Loại bỏ xanthelasma bởi bác sĩ là lựa chọn tốt nhất. Bác sĩ có thể sử dụng liệu pháp áp lạnh bằng nitơ lỏng như một phương pháp loại bỏ đầu tiên.
Mặc dù bác sĩ có thể yêu cầu bạn thay đổi chế độ ăn ít chất béo và dùng statin, nhưng những biện pháp này sẽ không loại bỏ được các xanthelasma đã hình thành.
Các phương pháp loại bỏ xanthelasma?
Mặc dù xanthelasma không gây hại, nhưng bạn có thể muốn loại bỏ chúng vì lý do thẩm mỹ. Các phương pháp loại bỏ xanthelasma bao gồm:
- Phẫu thuật
- Liệu pháp áp lạnh bằng nitơ lỏng: Sử dụng nhiệt độ cực lạnh.
- Phẫu thuật laser
- Đốt điện cao tần: Đôi khi cần khâu sau đó.
- Thay da hóa học (chemical peel)
- Phẫu thuật sử dụng nhiệt độ cao
Các phương pháp điều trị xanthelasma này thường có hiệu quả. Tuy nhiên, bạn có thể cần nhiều lần điều trị để loại bỏ hoàn toàn xanthelasma.
Xanthelasma thường tái phát sau khi loại bỏ, bất kể bạn áp dụng phương pháp điều trị nào. Nguy cơ tái phát có thể giảm xuống nếu bạn phối hợp với bác sĩ để hạ thấp mức cholesterol.
Tác dụng phụ của điều trị
Các tác dụng phụ có thể xảy ra sau khi loại bỏ xanthelasma bao gồm:
- Thay đổi màu da
- Sẹo
- Đau
- Lật mí mắt hoặc mí mắt bị kéo sâu hơn về phía mắt
Mất bao lâu để hồi phục sau điều trị?
Thời gian phục hồi sau điều trị xanthelasma có thể mất từ ba đến bốn ngày, tùy thuộc vào phương pháp điều trị được sử dụng. Một số tác dụng phụ sẽ biến mất sau vài ngày, trong khi những tác dụng khác (như đổi màu da) có thể mất vài tháng để hồi phục hoàn toàn.
Phòng ngừa
Làm thế nào để giảm nguy cơ mắc xanthelasma?
Bạn có thể giảm nguy cơ mắc xanthelasma bằng các biện pháp sau:
- Kiểm soát cholesterol: Nếu bạn bị cholesterol cao, hãy điều trị để đưa cholesterol về mức bình thường.
- Không hút thuốc lá
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Điều trị tiểu đường và huyết áp cao
Tiên lượng
Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi bị xanthelasma?
Mặc dù xanthelasma có thể là dấu hiệu của các bệnh lý khác, bản thân chúng không gây hại. Hầu hết mọi người tìm kiếm điều trị vì lý do thẩm mỹ. Để có tiên lượng chính xác nhất, bác sĩ sẽ kiểm tra mức cholesterol của bạn và thực hiện các xét nghiệm máu khác.
Sống chung với xanthelasma
Làm thế nào để tự chăm sóc bản thân?
Bạn không cần phải làm gì để chăm sóc xanthelasma vì chúng vô hại. Tuy nhiên, vùng da quanh mí mắt có thể cần được chăm sóc đặc biệt sau khi loại bỏ xanthelasma. Ví dụ, bạn có thể cần thoa thuốc kháng sinh lên da mí mắt.
Ngoài ra, vì xanthelasma là dấu hiệu cảnh báo về cholesterol cao và các vấn đề về tim mạch, bạn nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để giữ cho trái tim khỏe mạnh.
Khi nào tôi nên đến gặp bác sĩ?
Nếu bạn đã loại bỏ xanthelasma, hãy đi tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ. Lịch tái khám có thể khác nhau tùy thuộc vào phương pháp điều trị xanthelasma bạn đã thực hiện. Ví dụ, bạn có thể có các cuộc hẹn một tháng và ba tháng sau khi thực hiện thủ thuật.
Liên hệ với bác sĩ nếu bạn gặp các tác dụng phụ khó chịu từ việc điều trị xanthelasma. Bạn cũng nên cho họ biết nếu xanthelasma của bạn tái phát.
Những câu hỏi nào tôi nên hỏi bác sĩ?
- Phương pháp điều trị nào là lựa chọn tốt nhất cho tình trạng của tôi?
- Thời gian phục hồi của phương pháp điều trị cụ thể mà tôi đang thực hiện là bao lâu?
- Bác sĩ đã điều trị bao nhiêu trường hợp giống như của tôi?
- Tôi có cần kiểm tra cholesterol cao và bệnh tim không?
